استثنا
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
استثنا : اخراج بخشی از مصادیق مشمول یک حکم
به خارج نمودن چیزی از حکم آورده شده در کلام ـ به گونه‌ای که اگر این اخراج نبود، حکم شامل آن چیز می‌شد ـ استثنا می‌گویند.
برای مثال، در جمله ' جاء القوم الا زیدا ' استثنا، زید را از حکم ' آمدن ' که بر قوم ثابت بوده است خارج می‌کند، به گونه‌ای که اگر این استثنا نبود آن حکم شامل زید نیز می‌شد.
در کتاب ' التعریفات ' آمده است: ' الاستثناء اخراج الشیء من الشیء لولا الاخراج لوجب دخوله فیه '. [۱]
استثنا به لحاظ ' ماخَرَج ' ـ تعداد افراد یا اشیای خارج شده از حکم ـ به استثنای اقل، مساوی و اکثر، و به لحاظ ' کیفیت '، به متصل و منقطع تقسیم می‌شود.
پانوشت
منابع
- معارج الاصول : صفحه 92
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 188
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 255
- تمهید القواعد : صفحه 192
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «استثنا» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
- استثناء حکم، استثناء مساوی، استثناء منفصل، استثناء موضوع حکم، استثنای اقل، استثنای اکثر، استثنای متصل، استثنای منقطع
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استثنا به زیرصفحه استثنا/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 35، 36، 38، 39، 44، 45
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 196، 491، 492، 539
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 244
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 188
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 125
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 330، 355
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 3 : صفحه 9، 25، 27
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 421، 423، 427
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 213، 247
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 493
- تمهید القواعد : صفحه 192
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 2 : صفحه 123، 124
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 186
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 255
- کتاب التعریفات : صفحه 10
- کفایة الاصول : صفحه 247
- معارج الاصول : صفحه 92
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 541