ارث زوجه از اعیان
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اخبار;زنان از عرصه و عیان ارث می‌برند
طرح ارث برای زنان از اموال غیرمنقول شوهر که در ماه‌های آخری مجلس هفتم مطرح شده بود و تصویب نهایی آن بنا به دلایلی مسکوت مانده بود، بالاخره با اکثریت آرا به تصویب نهایی مجلس هشتم رسید.
نمایندگان مجلس هشتم تصویب کردند زنان از یک هشتم از قیمت اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث ببرند. تا پیش از این و طبق قانون مدنی ایران زنان فقط به میزان یک هشتم و آن هم از اعیانی (درخت و منزل) ارث می‌بردند و هیچ سهمی از عرصه (زمین) نداشتند.
بحث ارث برای زنان از اموال غیرمنقول شوهر، پس از آن در مجلس هفتم مطرح شد که زنان نماینده مجلس در دیدار با مقام معظم رهبری، مسائل مربوط به قانون مدنی در مورد حقوق زنان را مطرح کرده بودند و ایشان نظر مساعد خود مبنی بر ارث‌بری زنان از اموال غیرمنقول شوهر را اعلام کرده بودند. در روزهای پایانی آذرماه سال گذشته که برای اولین‌بار هفتم بحث ارث‌بری زنان از اموال غیرمنقول در مجلس مطرح شد، نمایندگان به یک فوریت طرح نحوه ارث‌بری زنان از اموال غیرمنقول همسر رأی دادند، هر چند طراحان و موافقان این طرح، تلاش داشتند این طرح را با قید دو فوریت به تصویب برسانند اما طرح اختلاف نظر بین فقها در مورد ارث زنان در مجلس باعث شد برخی از نمایندگان از رأی دادن به دو فوریت این طرح خودداری کنند و به این ترتیب یک فوریت این طرح به تصویب رسید.
و این مسئله با موج مختلفی از اظهارنظرهای گوناگون روبه‌رو شد. در این زمینه، آیت‌الله سبحانی در نامه‌ای به لاریجانی درباره تصویب قانون ارث بردن زن از زمین، در مجلس شورای اسلامی تذکراتی را مطرح کردند که قسمتی از آن نامه به این شرح می‌باشد:
«حضور همه نمایندگان، مصدّع می‌شود در اخبار شنیدیم که درباره ارث زن از زمین، قانونی به تصویب نمایندگان رسیده است. اینجانب در مصوّبه و محتوای قانون، سخنی نمی‌گویم، ولی نظر شریف نمایندگان را به نکته‌ای دیگر جلب می‌کنم و آن این‌که قانون‌گذاری دو مرحله دارد: تبیین حکم شرع از کتاب و سنت، و این برعهده فقیهان اسلام است. تصویب قوانینی در مسائل اجتماعی و اقتصادی و سیاسی در حدود قوانین شرع، که این وظیفه نمایندگان است.
تحدید ارث زوجه از مسائل شرعی است که باید در آن، فقیهان اسلام نظر دهند، آنگاه مجلس برای اجرای این حکم، برنامه‌ریزی کند. همان‌طوری که تفکیک قوای سه‌گانه از اصول اساسی ما است، تفکیک این دو قلمرو نیز چنین است و آنچه که بر عهده مراجع تقلید گذارده شده، غیر از وظیفه‌ای است که بر عهده نمایندگان است. »
علی لاریجانی در پاسخ به نامه آیت‌الله سبحانی نوشت: مجلس درباره ارث بردن زن از زمین عین فتوای مقام معظم رهبری را تصویب کرد که متن نامه به این شرح است: حضور محترم حضرت آیت‌الله سبحانی (دام توفیقه) با عرض سلام و ارادت، آرزوی سلامت و توفیق خدمت به اسلام عزیز را از خداوند متعال برای آن وجود شریف مسألت دارم.
ضمن تشکر از توجه آن جناب به روند امور در مجلس شورای اسلامی به استحضار می‌رساند که شورای محترم نگهبان در مورد موضوع ارث زن از زمین از محضر مبارک مقام معظم رهبری استفتاء نموده و مجلس شورای اسلامی عین فتوای معظم‌له را به صورت قانون تصویب کرده است.
با اصلاح موارد ابهامی، این طرح در صحن علنی مجلس مطرح شد و نمایندگان مجلس در جلسه علنی تصویب کردند؛ «زوج از تمام اموال زوجه ارث ببرد و زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می‌برد. همچنین در صورتی که زوج، هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق است. » نمایندگان با اصلاح ماده ??? مصوب کردند؛ « هرگاه ورثه از ادای قیمت امتناع کنند زن می‌تواند حق خود را از عین اموال استیفا کند» آنان همچنین ماده ??? این قانون را حذف کردند. اصلاحیه قانون ارث برای زنان از اموال غیرمنقول شوهر با ??? رأی موافق، دو رأی مخالف و هفت رأی ممتنع از ??? نماینده حاضر و با استناد به فتاوی مقام رهبری و دیگر فقها و مراجع تقلید به تصویب رسید تا بدین ترتیب قانون ارث‌بری زنان از اموال غیرمنقول شوهر که بعد از تدوین آن در سال ???? همچنان بدون تغییر مانده بود، به نفع زنان تغییر کند.
امین حسین رحیمی در تحلیلی از مصوبه‌ی اخیر مجلس، در مورد اصلاح قانون ارث زنان گفت: در قانون مدنی مصوب 1307 که در حال حاضر داریم - منهای مصوبه‌ی اخیر مجلس- در بحث ارث‌بردن زن از اموال منقول و غیرمنقول مرد، مشکلی وجود نداشته که در حال حاضر مجلس بخواهد دوباره آن را تصویب کند، بلکه بحث بر روی سهم ارث زن از عرصه یا زمین است.
وی افزود: مطابق قانون فعلی اگر مردی فوت کند، همسر او از عین اموال منقولش ارث می‌برد که اگر از آن مرد فرزند داشته باشد یک هشتم، سهم زن می‌شود و اگر بچه نداشت، یک چهارم سهم او می‌شود. این مسئله قبلاً نیز وجود داشته و در حال حاضر هم تغییر پیدا نکرده است، اما آن چیزی که تغییر کرده راجع به اموال غیرمنقول مانند خانه و زمین و... است.
این نماینده مجلس گفت: در واقع اگر مرد فوت کند، همسرش طبق قانون مدنی موجود از عرصه و زمین ارث نمی‌برد. تنها از اعیانی ارث می‌برد که در قانون تحت عنوان قیمت ابنیه و اشجار آمده است. در واقع در مورد اموال غیرمنقول، زن از قیمت ابنیه یعنی ساختمان‌ها و اشجار ارث می‌برد، ولی از خود زمین ارث نمی‌برد.
رحیمی در ادامه گفت: اصلاحیه این است که زن از این به بعد از قیمت زمین هم ارث می‌برد، یعنی اگر ساختمانی از مرد متوفی باقی مانده باشد، زن وی از این به بعد هم از قیمت اعیانی آن ارث می‌برد هم از قیمت زمین آن یا در مورد زمین کشاورزی هم همین‌طور است. مجلس به این مسئله رأی داد.
وی با بیان این‌که این مساله مطابق فتوای مقام معظم رهبری اصلاح شد، گفت: در این رابطه فتاوی مختلفی وجود دارد و قانون مدنی 1307 از نظر مشهور تبعیت کرده بود.
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ارث زوجه از اعیان به زیرصفحه ارث زوجه از اعیان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50
- مهذب الاحکام جلد 30 : صفحه 209