دایگی

توضیح مفهومی

دایگی: شیر دادن و پرورش کودک دیگری.

از احکام آن در بابهای اجاره، نکاح و دیات سخن گفته‏اند.

اجاره: زن می‏تواند با اجازه شوهر برای دایگی اجیر شود1 و در صورت عدم رضایت شوهر و منافات داشتن دایگی با حقّ واجب زوج، اجاره دادن خود برای این کار بر زن حرام و اجاره باطل است. 2

مشاهده کودک توسط دایه یا توصیف آن، به گونه‏ای که جهالت بر طرف گردد، شرط صحّت عقد اجاره است. در اینکه مشخص بودن محلّ شیر دادن نیز شرط است یا نه، اختلاف است. 3

زنی که تنها برای دایگی اجیر شده، کارهایی همچون پرستاری، نگهداری و شستن لباسهای کودک بر او واجب نیست، مگر آنکه حضانت و پرستاری یا بردن در منزل در متن عقد ذکر شود که در فرض آخر، مراقبت از کودک لازمه آن خواهد بود. 4

نکاح: مستحب است دایه‏ای که برای کودک برمی‏گزینند، آزاد، دوازده امامی، عاقل، عفیف و زیبا باشد و اجیر کردن کنیز، غیر دوازده امامی، کم خرد، زنازاده، زشت صورت، بد خوی و زنی که از راه زنا حامله و دارای شیر شده، مکروه است. 5

در حال اضطرار می‏توان زن ذمّی) ر اهل ذمّه (را برای دایگی برگزید. در این صورت سزاوار است او را از نوشیدن شراب و خوردن گوشت خوک بازداشت؛ لیکن سپردن کودک به وی برای بردن به منزل مکروه است. این کراهت درباره دایه مجوسی شدیدتر است. 6

دیات: دایه امین است) ر امانت (و اگر مدّعی فوت کودک شود قولش پذیرفته است. 7 اگر دایه کودک را به خانواده‏اش بازگرداند، لیکن آنان، منکر فرزندی وی باشند، قول دایه پذیرفته می‏شود، مگر آنکه دروغگویی وی ثابت گردد که در این صورت بنابر مشهور باید کودک آنان

________________________________________

582

را به خانواده‏اش تحویل دهد و در صورت عدم تحویل باید دیه او را بپردازد. 8

زنی که دایگی کودکی را پذیرفته، بدون اجازه ولیّ کودک نمی‏تواند او را به دایه‏ای دیگر تحویل دهد و اگر چنین کند ضامن است. 9

اگر بر اثر غلتیدن دایه در خواب روی کودک، وی بمیرد، در ثبوت دیه بر دایه یا عاقله او) ر عاقله (اختلاف است. برخی قائل به تفصیل شده و گفته‏اند: اگر علّت پذیرش کودک، فقر و نیاز بوده، دیه بر عاقله است و اگر فخر فروشی و مانند آن بوده، بر عهده خود دایه است. 10

) ر مرضعه () ر رضاع (

1. جواهر الکلام 2 293 /27. مستند العروة) الإجارة (3 363 - 362 /1. جواهر الکلام 4 299 - 298 /27. الحدائق الناضرة 5 605 /21. جواهر الکلام 307 - 306 /29؛ توضیح المسائل مراجع 511 /2 م 6 2488. جواهر الکلام 7 308 /29. مبانی تکملة المنهاج 238. 8 239 /2؛ جواهر الکلام 9 84 - 83 /43. جواهر الکلام 86 - 85. 10 84 /43؛ مبانی تکملة المنهاج 224 - 223 /2.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 581

اصطلاح‌نامه

اعم

شغل ( فقه )

وابسته

رضاع (خاص )، زن شیر ده

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 581