تخییر ابتدایی ( فقه )

توضیح مفهومی

تخییر ابتدایی

تخییر ابتدایی: تخییر قبل از گزینش.

تخییر ابتدایی، مقابل تخییر استمراری) ر تخییر استمراری (عبارت است از مخیّر بودن مکلّف در انتخاب یکی از اطراف تخییر قبل از هر گونه گزینشی. با اختیار یک طرف در مقام عمل، تخییر، زوال پیدا کرده و همان طرف گزینش شده تعیّن می‏یابد. از این عنوان در اصول فقه و نیز ابواب مختلف فقه نظیر اجتهاد و تقلید، صلات و تجارت سخن گفته شده است.

اصول فقه

در دَوَران نوع تکلیف بین وجوب و حرمت و نیز در موارد تعارض دو دلیل و عدم امکان جمع بین آنها، مکلّف در عمل به یکی از آن دو، مخیّر است. تخییر در اوّلی عقلی و در دومی شرعی است) ر تخییر (.

آیا تخییر یادشده، تخییر ابتدایی است؛ یعنی با اختیار یک طرف از سوی مکلّف، همان تعیّن می‏یابد، یا استمراری؟) عدم تعیّن یک طرف با گزینش آن (مسئله اختلافی است. 1

فقه:

اجتهاد و تقلید: دو مجتهدی که از نظر شرایط مرجعیت تقلید با یکدیگر برابرند، مکلّف در تقلید از هر یک مخیّر است. در اینکه تخییر یادشده ابتدایی است و مکلّف پس از تقلید از یکی، حقّ عدول به دیگری ندارد و یا استمراری، اختلاف است. بر قول اوّل، نقل اجماع شده است. 2

صلات: نمازگزار در رکعت سوم و چهارم نمازهای سه و چهار رکعتی بین خواندن حمد و تسبیح) ر تسبیح (مخیّر است؛ لیکن در ابتدایی یا استمراری بودن آن اختلاف است. بنابر قول به ابتدایی بودن، با شروع در یکی عدول به دیگری جایز نیست. 3

تجارت: بنابر قول مشهور، خریدار اگر در کالای خریداری شده عیبی بیابد بین

________________________________________

410

فسخ عقد و امضای آن بدون دریافت ارش) ر ارش (یا با ارش، مخیّر است. این تخییر ابتدایی است. 4

1. مصباح‏الفقیه 271 -270 /4؛ اصطلاحات‏الاصول/ 2 103 - 102. الإجتهاد و التقلید) امام خمینی (/ 155 - 151؛ التنقیح) الإجتهاد و التقلید (/ 3 119. مصباح الفقیه) ق () صلاة (/ 320؛ کتاب الصلاة) نائینی (4 147 /2. مصباح الفقاهة 143 /7.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 409

اصطلاح‌نامه

اعم

تخییر ( فقه )

وابسته

تخییر استمراری ( فقه )

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 409