بخل ( فقه )

توضیح مفهومی

بخل: رذیله‏ای اخلاقی.

بخل در مقابل جود و سخاوت، عبارت است از خودداری صاحب نعمت از انفاق آنچه خداوند به وی ارزانی داشته در جایی که انفاق محبوب و مطلوب است. در آیات متعدّد1 و روایات بسیار از این رذیله اخلاقی نکوهش شده و پیامدهایی فردی و اجتماعی - همچون از دست دادن

________________________________________

73

آسایش، ابتلا به فقر و زوال ایمان در شخص بخیل و از هم گسستگی پیوندهای اجتماعی و خویشاوندی و تجاوز به حقوق مردم - برای آن بیان شده است. در برخی روایات، منشأ پیدایی این خصلت مذموم بدگمانی به خداوند دانسته شده است. 2 از این عنوان به مناسبت در بابهایی همچون صلات، زکات و شهادات سخن رفته است.

حکم: بخل به لحاظ آثار آن دارای احکامی است. بخل از پرداخت زکات و سایر واجبات مالی حرام است. 3 چنان‏که بخل از بذل علم به اهلش جایز نیست. 4 بخل از انفاق در غیر موارد واجب، 5 و نیز همنشینی با بخیل کراهت دارد. 6

کسی که انسان با او مشورت می‏کند سزاوار است از ویژگیهایی ازجمله پیراسته بودن از صفت بخل، برخوردار باشد؛ از این رو، مشورت کردن با بخیل مکروه است. 7 نسبت دادن بخل به مؤمن موجب ثبوت تعزیر) ر تعزیر (است. 8

1. آل عمران/ 180؛ نساء/ 37؛ توبه/ 76؛ محمّد/ 38 - 37؛ حدید/ 24؛ لیل/ 2 8. بحار الانوار 3 308 - 299 /73. زبدة البیان/ 253؛ وسائل الشیعة 35 /9 و 4 549 /21. زبدة البیان/ 5 276. حواریات فقهیة/ 6 34. وسائل الشیعة 8 47 - 46. 7 32 /12. کتاب السرائر 529 /3.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 72

اصطلاح‌نامه

اعم

رذایل ( فقه )

وابسته

بخیل ( فقه )

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 72