مقام بیان

توضیح مفهومی

مقام بیان : اراده داشتن متکلم بر بیان یک مطلب خاص

مقام بیان، از مقدمات حکمت بوده و به این معنا است که متکلم، قصد هزل، اهمال و یا اجمال گویی نداشته و غافل نیز نیست. در مقام بیان بودن متکلم به دو صورت است:

1. متکلم در مقام بیان اصل حکم و یا تشریع آن بوده و قصد بیان خصوصیات را ندارد؛ در این صورت نمی‌توان نسبت به خصوصیات به اطلاق کلام او تمسک کرد. مثل این که در آیه شریفه آمده است: «لله علی الناس حج البیت) »1) یا «احل الله البیع) »2) که شارع مقدس در صدد بیان اصل تشریع حج و حلیت بیع است و قصد بیان خصوصیات آنها را ندارد.

و مانند آیه: «فکلوا مما امسکن) »3) که در مقام بیان این است که صید سگ آموزش دیده حلال است و بنابراین، از این جهت اطلاق دارد، اما از جهت خصوصیات این صید در مقام بیان نیست، از این رو به اطلاق آن در جهت رفع جزء یا قیدی که نسبت به دخالت آن در این حکم شک وجود دارد، نمی‌توان تمسک کرد؛ برای مثال، نمی‌توان به اطلاق امر به اکل، در عدم لزوم تطهیر محل دندان گرفتن سگ تربیت شده، تمسک نمود.

2. متکلم در مقام بیان خصوصیات و جزئیات حکم به منظور عمل نمودن مکلف است، مانند این که شارع در مقام بیان کیفیت انجام نماز و بیان اجزای آن باشد؛ در این صورت می‌توان به اطلاق کلام او تمسک کرد.

نکته:

مقصود از « مراد » در ' مقام بیان تمام مراد '، مراد استعمالی است نه مراد جدی.

منابع

1. اصطلاحات الاصول : صفحه 248
2. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 335
3. مبادی فقه و اصول : صفحه 249
4. بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 417
5. کفایة الاصول : صفحه 287
6. ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه 549
7. سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه (79-90)
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

اصالت بیان، دوران بین مقام بیان ومقام اجمال، مقام اجمال، مقام اهمال، مقدمات حکمت

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مقام بیان به زیرصفحه مقام بیان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه (528-530)، 530
• اصطلاحات الاصول : صفحه 248
• اصول الاستنباط : صفحه 171
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 180، 182
• القرآن الکریم سوره 2 ، آیه 275
• القرآن الکریم سوره 3 ، آیه 97
• القرآن الکریم سوره 5 ، آیه 4
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 613، 614، 615، 616، 617، 618
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 57، 58، 61
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 299
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 203، 209
• ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه 549
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 417
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 181
• تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 546، 551، 555
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 532، 535
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 555، 562
• سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه (79-90)
• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 127، 335
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 573
• کفایة الاصول : صفحه 287، 289
• مبادی فقه و اصول : صفحه 249
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 368، 369
• منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 442
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 295
• نهایة الاصول : صفحه 385
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 569، 571