باد
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
باد
باد: هوای متحرک.
از آن به مناسبت در بابهایی همچون طهارت، صلات، حج، سبق و رمایه، نکاح، صید و ذباحه، غصب و دیات سخن رفته است.
طهارت: برخی قدما باد را همچون آفتاب از مطهِّرات) ر مطهِّرات (شمردهاند. 1 از شرایط حصول طهارت به آفتاب آن است که خشکانیدن، مستند به آن باشد؛ لیکن در اینکه آیا دخالت مثل باد در خشکیدن، به حصول طهارت زیان میرساند یا نه، اختلاف است. 2 ادرار کردن رو به باد کراهت دارد. 3
صلات: از اسباب وجوب نماز آیات) ر نماز آیات (به قول مشهور، وزیدن بادهای ترسناک است. 4
از نشانههای قبله درصورت ندانستن آن، بادهای چهارگانه جنوب، شمال، صبا و دبور است. مراد، جهت وزیدن این بادها است که مکلّف با استقبال به آن جهت بهگونهای خاص، قبله را به شکل تقریبی مییابد. محلّ وزیدن باد جنوب حدّ فاصل بین مشرق اعتدالیِ ستاره سهیل و مشرق اعتدالی خورشید، محلّ وزیدن باد شمال فاصله بین ستاره جُدَیْ تا مغرب اعتدالی خورشید، جهت خیزش باد صبا حدّ فاصل میان مشرق خورشید و جُدَیْ و ناحیه وزش باد دبور حدّ فاصل مغرب خورشید و ستاره سهیل است. 5
برای ساکنان شام جهت یافتن قبله نشانههایی ذکر شده است؛ از جمله قرار دادن محلّ وزیدن باد صبا بر گونه چپ و باد شمال بر کتف راست. برای اهل یمن نیز قرار دادن محلّ وزیدن باد جنوب بر کتف راست از علائم قبله شمرده شده است. 6
برخی قراردادن محلّ باد صبا بر گوش راست و باد شمال بر چشم راست و باد دبور بر گونه چپ و باد جنوب بین دو چشم را برای ساکنان بصره، بحرین، یمامه، خوزستان، فارس و سیستان و محلّ وزیدن باد صبا بر گونه راست و باد شمال، رو به رو و دبور بر گوش چپ و جنوب بین دو کتف را برای اهالی سِنْد، هند، مُلْتان، کابل و مانند آن از نشانههای
38
قبله دانستهاند. 7 البتّه این نشانه نسبت به دیگر نشانههای قبله ضعیف به شمار میرود؛ زیرا شناسایی بادها و تفکیک آنها از یکدیگر بهگونه اطمینانآور، امری دشوار است. 8
حج: اگر چیز خوشبویی به وسیله باد با بدن مُحرم تماس پیدا کند کفّاره ندارد، لیکن جدا کردن آن از بدن واجب است. 9
سبق و رمایه: دخالت داشتن باد در اصابت تیر به هدف، ضرری به مسابقه تیراندازی نمیزند. 10
نکاح: آمیزش کردن هنگام وزیدن بادهای سیاه، زرد و قرمز مکروه است. 11
صید و ذباحه: تیری که به طرف شکار رها شده چنانچه باد آن را به شکار برساند و کشته شود، حلال است و دخالت باد ضرری ندارد، هرچند اگر باد نبود، تیر به شکار اصابت نمیکرد. 12
غصب: کسی که در ملک خود در حدّ نیاز آتشافروخته ولی باد وزیده و آن را به ملک دیگری سرایت داده و خساراتی به بار آورده است، ضامن نیست؛ لیکن اگر افروختن آتش هنگام وزش بادتند صورت گرفته باشد، برخی بر ضمان آن تصریح کردهاند. 13
دیات: اگر فردی بر اثر وزش باد تند، بر روی دیگری بیفتد و او بمیرد، ضمانی متوجّه فرد افتاده شده و نیز عاقله او) ر عاقله (نیست. 14
1. مستمسک العروة 2 84 /2. العروة الوثقی 130 /1؛ مستمسک العروة 3 84 - 83 /2. جواهر الکلام 6 372 /7. 5 407 /11. 4 65 /2. قواعد الاحکام 7 252 - 251 /1. جواهر الکلام 8 368 - 367 /7. مفتاح الکرامة 9 164 /3. الحدائق الناضرة 10 425 /15. جامع المقاصد 11 371 /8. جواهر الکلام 72 /43. 14 62 - 60 /37. 13 43 /36. 12 57 /29.
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
مراد، اعم از بادهای طبیعی و بادهای خارج شده از بدن انسان است.
مترادفات
از واژه «باد» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ جهت:
- باد شمال، باد صبا
- به لحاظ شدت:
- باد شدید، باد وحشتناک
- به لحاظ محل:
- باد غیر معده، باد معده
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه باد به زیرصفحه باد/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.