عملکردها

معارضه ( اصول فقه )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ نوامبر ۲۰۱۱، ساعت ۱۳:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

معارضه ( اصول فقه ) : اقامه دلیل بر خلاف ادعای مستدل، بعد از اقامه دلیل توسط مستدل

معارضه، از مبطلات علت در قیاس بوده و به این معنا است که معترض، دلیل مستدل را بر مدعا و مطلوب او بپذیرد و بعد از آن، دلیل دیگری اقامه نماید که خلاف ادعای مستدل را اثبات کند.

مانند این که مستدل بگوید: غَسل (شستن صورت و دست‌ها) در وضو رکن است، و مستحب است سه مرتبه انجام گیرد و آن گاه مسح را نیز به عنوان این که رکن وضو است با غَسل قیاس نموده و حکم کند که مستحب است سه بار انجام گیرد.

اما معترض در جواب به او بگوید: مسح سر و پا، مسح است و در مسح بودن مانند مسح از روی کفش است و مسح از روی کفش مستحب نیست سه بار انجام گیرد.

نکته:

میان قلب و معارضه دو تفاوت است:

1. در قلب، معترض خلاف حکم مستدل را با همان اصل و همان علتی که به کار برده است، اثبات می‌نماید؛ برخلاف معارضه، که در آن اصل و علت در قیاس معترض با اصل و علت در قیاس مستدل تفاوت دارد؛

2. در قلب صحیح نیست که مستدل به قالب (معترض) اعتراض کند، زیرا لازمه آن، اعتراض به اصل و علت قیاس خود او است، اما در معارضه، مستدل می‌تواند به دلیل معترض هر گونه اعتراضی ـ هم چون منع، معارضه و غیره ـ بنماید.

منابع

  1. اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 696
  2. اصول الفقه جلد 4 : صفحه 142
  3. تقنین اصول الفقه : صفحه 85
  4. کتاب التعریفات : صفحه 96
  5. الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 342
  6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «معارضه ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

معارضه خالصه

اعم

مبطلات علت

اخص

معارضه بالغیر، معارضه بالمثل

وابسته

قلب ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه معارضه ( اصول فقه ) به زیرصفحه معارضه ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 242، 243، 244
  • اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 696
  • اصول الفقه جلد 4 : صفحه 142
  • الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 341، 342، 348
  • المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 354
  • تقنین اصول الفقه : صفحه 84، 85
  • کتاب التعریفات : صفحه 96