اباحه معوضه

توضیح مفهومی

اباحه مُعَوِّضه: اباحه در مقابل عوض (اباحه یا تملیک چیزی دیگر) .

به اباحه چیزی در مقابل اباحه یا تملیک چیزی دیگر، اباحه معوّضه گفته

---

210

می شود مانند این که کسی انتفاع از زمین خود را برای دیگری مباح نماید؛ به شرط آن که او نیز انتفاع از خانه اش را برای وی مباح کند یا مالی را به او تملیک نماید. از این موضوع در باب تجارت بحث شده است.

ماهیّت: در ماهیّت اباحه معوّضه و این که داد و ستد مستقلی غیر از بیع، اجاره و صلح است یا تحت عنوان صلح مندرج می‌باشد، میان فقیهان اختلاف است.

صحّت: بر صحّت این نوع اباحه به عنوان عقد و معامله‌ای مستقل از آن جهت که عناوین معاملات شناخته شده در شریعت مانند بیع، اجاره و صلح بر آن منطبق نیست، اشکال شده است؛ برخی نیز آن را باطل دانسته‌اند. البته به عنوان اباحه و اذن مشروط و معلّق بر تملیک یا اباحه چیزی دیگر صحیح است، همان گونه که ممکن است مالک اذن خود را بر هر امر دیگر معلّق کند. برخی نیز آن را از باب جعاله (--» جعاله) تصویر کرده و بعضی تملیک عوض را به نحو شرط ضمن اباحه، صحیح و نافذ دانسته‌اند.

لزوم: بنابر قول به صحّت در این که معامله از هر دو طرف اباحه کننده و اباحه شونده (مُبیح و مُباحُ لَه) لازم است و هیچ یک حق فسخ آن را ندارند یا تنها از جانب اباحه شونده (مُباحُ لَه) و یا برای هر دو طرف جایز می‌باشد، میان فقها اختلاف است. اکثر قائل به لزوم از هر دو طرف هستند. برخی نیز قائل به لزوم تکلیفی - به معنای حرمت رجوع - و جواز وضعی - به معنای زوال اباحه پس از رجوع - شده‌اند. 1

1 - کتاب المکاسب (شیخ انصاری) 3 89 و 90؛ مصباح الفقاهة 2 189 - 191 و فقه الصادق 15 296 - 299.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 209

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

اباحه چیزی در مقابل اباحه یا تملیک چیزی دیگر

اعم

اباحه ( خاص )

وابسته

آبونمان، اباحه مجانی

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 209