تراشیدن مو
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تراشیدن) حَلق(: ستردن مو و جز آن.
بر تراشیدن با اضافه به مو در فقه احکامی مترتّب است که در بابهای طهارت، حج، نکاح، کفّارات و حدود بدانها اشاره رفته است.
حکم: تراشیدن به واجب، حرام، مستحب و مکروه تقسیم میشود.
واجب: حلق از واجبات عمره مفرده و نیز حج بنابر مشهور1 و عملی عبادی است؛ از اینرو قصد قربت شرط صحّت آن است. 2 البتّه وجوب حلق تخییری است؛ بدین معنا که حاجی یا عمره گزار -
________________________________________
431
در غیر عمره تمتّع - بین حلق و تقصیر) ر تقصیر (مخیّر میباشد؛ هرچند حلق افضل است. 3 در عمره تمتّع بنابر مشهور، تقصیر متعیّن است. 4 از سوی دیگر بنابر فتوای گروهی از فقها کسی که نخستین بار حج میگزارد) صروره (و نیز کسی که موهای خویش را بافته یا گره زده یا با عسل، صمغ و مانند آن به هم چسبانیده، تراشیدن متعیّن است. 5
محل تراشیدن سر در حج، سرزمین منی است که پس از قربانی و بنابر قول مشهور در روز عید قربان6 و در عمره بنابر قول مشهور بعد از سعی) ر سعی (انجام میگیرد. 7 بنابر تصریح بعضی تراشیدن باید با تیغ باشد و کوتاه کردن با ماشین و مانند آن کفایت نمیکند. 8 روبه قبله بودن مُحرم هنگام تراشیدن، آغاز کردن از سمت راست پیشانی، بردن نام خدا و خواندن دعای وارده شده از مستحبّات حلق است. 9 وجوب حلق اختصاص به مردان دارد. 10
حرام: تراشیدن تمامی سر بین عمره تمتّع و حج تمتّع بنابر قول مشهور بر حاجی حرام و موجب ثبوت کفّاره است که یک گوسفند میباشد. 11 تراشیدن و ازاله مو از بدن در حال احرام بدون عذر، حرام و ارتکاب آن مطلقا - با عذر، مانند بیماری یا بدون عذر - موجب ثبوت کفّاره) فدیه (است. کفّاره آن یک گوسفند یا اطعام ده فقیر، برای هر کدام یک مُدّ) ر مُدّ (بنابر قولی یا شش فقیر، برای هر کدام دو مُدّ بنابر قولی دیگر و یا سه روز روزه میباشد. برخی تخییر بین سه امر یادشده را به صورت عذر اختصاص داده و گفتهاند در صورت معذور نبودن، کفّاره آن تنها یک گوسفند است. 12 البتّه در ازاله موی زیر بغل، کفّاره تراشیدن هر دو طرف، یک گوسفند و یک طرف، اطعام سه فقیر است. 13
بر مُحرم، تراشیدن سر مُحرمی دیگر حرام و در حرمت تراشیدن سر غیر محرم، اختلاف است. 14 تراشیدن ریش بنابر مشهور حرام است. 15
مستحب: تراشیدن موی سر - بنابر قول برخی - مستحب است. در مقابل، برخی دیگر بلند گذاشتن مو را مستحب
________________________________________
432
دانستهاند. 16 تراشیدن موی سر نوزاد در هفتمین روز ولادت و هم وزن آن طلا یا نقره صدقه دادن مستحب است. 17
ازاله موهای زاید بدن بویژه موهای زیر بغل، همچنین زهار) ر زهار (با تراشیدن و مانند آن مستحب و ترک آن در موهای زهار بیش از چهل روز برای مرد و بیست روز برای زن مکروه است. 18
مکروه: تراشیدن موهای سر و زهار میّت بنابر مشهور، کراهت دارد. 19
مجازات به تراشیدن: مردی که مرتکب جرم قوّادی شده است بنابر مشهور پس از زدن 75 تازیانه بر او، سرش را میتراشند و در خیابانها بین مردم میگردانند20) ر قیادت (.
کیفر مرد زناکارِ غیرمحصن) ر احصان (صد ضربه تازیانه، تراشیدن سر و تبعید است. 21
1. جواهرالکلام 449 /20 و 2 232 /19. مناسک حج) مراجع (/ 425 م 3 1124. جواهر الکلام 449 /20 233- 232 /19 و 7 233 - 232. 6 234 /19. 5 450 /20. 4 466. الحدائق الناضرة 8 332 /16. احکام و آداب حج) گلپایگانی (/ 333؛ صراط النجاة 9 227 - 226 /1. جواهر الکلام 14 414 - 413. 13 410 - 406. 12 455 - 453 /20. 11 236. 10 246 /19. مستند الشیعة 15 397 /11. الحدائقالناضرة 561 /5؛ مصباح الفقاهة 16 257 /1. الحدائق الناضرة 17 557 - 556 /5. جواهر الکلام 18 258 - 257 /31. مستند الشیعة 153 /6؛ وسائلالشیعة 19 71 /2. العروة الوثقی 401 /1؛ مصباح الهدی 122 /6 و 20 439. جواهر الکلام 323. 21 400 /41.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 430
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تراشیدن مو» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تراشیدن حرام، تراشیدن مو در مصیبت
- به لحاظ محل:
- تراشیدن سبیل، تراشیدن سر، تراشیدن موی شرمگاه، تراشیدن موی گونه، حلق موی زیر بغل
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تراشیدن مو به زیرصفحه تراشیدن مو/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.