استقبال قافله تجارت

توضیح مفهومی

تلقّی رکبان

تَلَقّی رُکبان: استقبال شهروندان از کاروانهای تجاری در بیرون شهر.

منظور از عنوان یادشده در فقه عبارت است از استقبال اهل شهر در خارج شهر از کاروانهای تجاری، - که برای فروش کالاهای خود یا تهیّه کالاهای مورد نیاز، قصد ورود به شهر را دارند - به منظور خرید کالاهای آنان به بهای کمتر یا فروش جنس به ایشان به قیمت گران‏تر از آنچه در شهر معامله می‏شود. 1 از این عنوان در باب تجارت سخن رفته است.

حکم: تلقّی رکبان بنابر مشهور مکروه است2 ولی در اینکه حکم کراهت محدود به خرید جنس از آنان می‏باشد یا آنکه شامل فروش کالا به آنان نیز می‏شود، اختلاف است. 3 قول مخالف مشهور، حرمت است.

شرایط: تحقق تلقّی رکبان منوط به شرایط ذیل است:

1. خروج از شهر به انگیزه تلقّی رکبان باشد. بنابر این اگر شخصی به انگیزه دیگری بیرون رود و به طور تصادفی با کاروان برخورد و با آنان معامله کند کراهت ندارد. 4

2. حدّ خروج باید به مقداری باشد که عنوان خروج بر آن صادق باشد و کمتر از چهار فرسخ باشد، بیشتر از آن سفر تجاری محسوب می‏شود.

3. بازرگانانِ عازم شهر از قیمت کالای خود یا کالایی که می‏خواهند بخرند در شهر آگاهی نداشته باشند. 5 برخی بین جاهل و عالم تفاوتی قائل نشده‏اند.

4. کاروان تجارتی قصد ورود به شهر خاصّی را داشته باشد؛ بنابر این اگر قصدشان چنین باشد که در هر جای مناسب در مسیر، کالاهایشان را به فروش برسانند، تلقّی رکبان اشکال ندارد. 6

خیار فسخ: بازرگانانی که از قیمت کالاهای خود در شهر آگاهی ندارند در صورت فروش و مواجه شدن با غبن فاحش - بنابر مشهور - حقّ خیار دارند7) ر خیار غبن (.

1. مجمع‏البحرین/ واژه »لقی«؛ ایضاح الفوائد 2 408 /1. جواهر الکلام 3 471 - 470 /22. مستند الشیعة 5 40 - 39. 4 42 - 41 /14. مهذب الاحکام 29 - 28 /16؛ جواهر الکلام 6 473 /22. مستند الشیعة 7 42 /14. منهاج الفقاهة 181 /5.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 625

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «استقبال قافله تجارت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تلقی جَلَب، تلقی رُکبان

اعم

استقبال ( پیشواز )، مکروهات کسب

وابسته

روحه

منابع

• الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 18 : صفحه 54
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 1 : صفحه 408
• تبصرة المتعلمین : صفحه 115
• تحریرالاحکام (ط ج) جلد 2 : صفحه 253
• تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 501
• ترجمه تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 359
• جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 4 : صفحه 37
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 625
• کتاب المکاسب جلد 4 : صفحه 349
• کفایة الاحکام : صفحه 84
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 8 : صفحه 134
• مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 5 : صفحه 73، 74
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 188
• مستند الشیعة فی احکام الشریعة جلد 14 : صفحه 38
• مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 8 : صفحه 176
• منتهی المطلب (ط ق) جلد 2 : صفحه 1005
• مهذب الاحکام جلد 16 : صفحه 28