حنث قسم
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حنث
حِنْث: شکستن) عدم وفا به (قسم، نذر و عهد.
حنث در لغت به معنای بزه و گناه آمده است و به شکستن قسم، نذر و عهد از آن جهت که گناه و معصیت است حنث گفته میشود. تعبیر 'بلوغ حنث' به معنای رسیدن به سن بلوغ و تکلیف است. حنث در این جا در حقیقت به معنای گناه است و بلوغ حنث رسیدن به سن نوشته شدن گناه و طاعت و مؤاخذه بر آنها است) ر بلوغ (. 1 از این عنوان در بابهای صوم، ایلاء، یمین، نذر، عهد و کفّارات سخن رفته است.
حکم: حنث قسم، نذر و عهد، حرام و موجب ثبوت کفّاره است؛ 2 لیکن مخالفت با مفاد قسم در ایلاء) ر ایلاء (حرام نیست، هرچند کفّاره دارد. 3
کفّاره حنث قسم آزاد کردن یک برده یا اطعام و یا پوشاندن ده فقیر به نحو تخییر است. در صورت عدم توانایی بر هیچ یک، باید سه روز روزه بگیرد4 که بنابر مشهور واجب است پی در پی باشد. 5 کفّاره حنث ایلاء همانند کفّاره حنث قسم است. 6
کفّاره حنث نذر و عهد بنابر مشهور آزاد کردن یک برده یا دو ماه روزه گرفتن پی در پی و یا اطعام شصت فقیر به نحو تخییر است. برخی کفّاره حنث نذر را همانند کفّاره حنث قسم دانستهاند. 7
شرایط وجوب کفّاره: از روی عمد و اختیار بودن حنث از شرایط وجوب کفّاره است. بنابر این، حنثِ ناشی از اکراه، اجبار، فراموشی، خطا، جهل و اضطرار موجب کفّاره نخواهد شد. 8 ثبوت کفّاره بعد از تحقق حنث است؛ از این رو، پرداخت آن قبل از حنث مجزی نیست. 9
قسم و نذر و عهد در پی مخالفت عمدی با مفاد آنها و پرداخت کفّاره منحل میشوند و بر مخالفت پس از آن اثری مترتّب نیست؛ لیکن در اینکه مخالفت
ناشی از اکراه، نسیان یا اضطرار نیز موجب انحلال میشود یا نه، محل بحث است. 10
1. لسان العرب/ واژه 'حنث'؛ غایة المرام 299 /3؛ الدروس الشرعیة 2 181 /2. تحریر الوسیلة 111 /2 و 125؛ الروضة البهیة 56 /3؛ توضیح المسائل مراجع 616 /2 م 2654 و 623 /2 م 3 2670. الروضة البهیة 4 147 /6. جواهر الکلام 178 /33؛ توضیح المسائل مراجع 623 /2 م 5 2670. مستند العروة) الصوم (6 250 /2. جواهر الکلام 10 347. 9 338 - 337 /35. 8 175 - 174. 7 277 /33. الروضةالبهیة 57 - 56 /3؛ جواهر الکلام 340 - 339 /35.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 379
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «حنث قسم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ عمد و غیر عمد:
- حنث اضطراری قسم، حنث اکراهی قسم، حنث جهلی قسم، حنث سهوی قسم، حنث عمدی قسم، حنث نسیانی قسم
- به لحاظ قسم:
- حنث قسم بر ترک واجب، حنث قسم تقیهای، حنث قسم سفیه
وابسته
منابع
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 18 : صفحه 165
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 41 : صفحه 358
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 7 : صفحه 295
- تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 115
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 13 : صفحه 314
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 35 : صفحه 265، 337
- زبدة البیان فی احکام القرآن جلد 2 : صفحه 633
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 10 : صفحه 20، 46، 78
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 379
- قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 282
- مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 8 : صفحه 162
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 11 : صفحه 210، 287
- مهذب الاحکام جلد 22 : صفحه 247، 264، 265