خیار تاخیر در مبیع فاسد شدنی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
خیار مایَفسُدُ مِن یَوْمِهِ: خیار ثابت در کالایی که زود فاسد میشود.
هرگاه کسی کالایی بفروشد که بیشتر از یک شبانه روز نمیماند و فاسد میشود، مانند سبزی و برخی میوهها، در صورتی که خریدار آن را تحویل نگرفته و بهای آن را نپرداخته باشد، فروشنده تا شب صبر میکند و با داخل شدن شب،
________________________________________
557
حقّ خیار پیدا میکند و میتواند معامله را برهم زند. مراد از 'یوم' یک شبانه روز است نه روز به تنهایی. 1 از آن در باب تجارت سخن گفتهاند.
خیار یاد شده از مصادیق خیار تأخیر) ر خیار تأخیر (است و احکام آن را دارد. 2 برخی گفتهاند: خیار ما یَفسُدُ من یومه در هر کالای زود فاسد شدنی، حتی در کمتر از نصف روز یا بیشتر از یک شبانه روز، از زمان خوف فساد، برای فروشنده ثابت میشود و خصوصیتی برای فاسد شدنی در یک شبانه روز نیست. 3
مراد از فساد، فساد حقیقی، یعنی از بین رفتن نیست، بلکه مراد دگرگون شدن عین و نقصان وصف، همچون تغییر رنگ و طعم میوه و سبزی است. 4
مشهور فقها قائل به ثبوت خیار در فرض یاد شدهاند؛ 5 لیکن برخی قائلاند با داخل شدن شب معامله باطل میشود نه آنکه فروشنده حقّ خیار پیدا میکند. 6
1. کتاب المکاسب 2 241 /5. الحدائق الناضرة 3 55 - 54 /19. جواهر الکلام 60 /23؛ جامع المسائل) بهجت (491 /2؛ الدروسالشرعیة274 /3؛ الحدائق الناضرة 4 54 - 52 /19. جواهر الکلام 60 /23؛ کتاب المکاسب 5 244 /5. ارشاد الطالب 6 256 /4. الانوار اللوامع 450 /11؛ التنقیح الرائع 49 - 48 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 556
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «خیار تاخیر در مبیع فاسد شدنی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
منابع
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه (459-460)
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه (527-528)
- تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 11 : صفحه 72
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 23 : صفحه (59-60)
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 35 : صفحه 442
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 556
- کتاب البیع جلد 4 : صفحه (418-421)
- کتاب المکاسب جلد 5 : صفحه 241، 243
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 8 : صفحه 408
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 209
- مهذب الاحکام جلد 17 : صفحه (172-173)