قضا ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

قضا ( اصول فقه ) : انجام عمل بعد از سپری شدن وقت مخصوص آن

قضا، در بحث واجب موقت، مقابل ادا بوده و عبارت است از به جا آوردن عملی بعد از سپری شدن وقت مخصوص آن، مثل: قضای نماز، روزه و…

توضیح:

برخی از اعمال عبادی، موقت (دارای وقت مخصوص) می‌باشد و مکلف، باید آن‌ها را در همان وقت انجام دهد، ولی اگر به دلایلی ـ از روی عمد یا با عذر شرعی یا عقلی ـ آنها را ترک کرد و وقت مخصوص آن نیز سپری گشت، موظف است آن را در خارج وقت جبران نماید، که به آن قضا می‌گویند.

برخی از صاحب نظران برای قضا چهار صورت فرض نموده‌اند:

1. قضای عبادتی که ادای آن واجب است، مثل: قضای نماز واجبی که در وقت خودش بدون عذر ترک گردد؛

2. قضای عبادتی که ادای آن در وقتش واجب نبوده و انجام دادنش عقلاً ممکن باشد، مثل روزه مسافر که بر او واجب نیست، هر چند عقلاً بتواند آن را ادا نماید.

3. قضایی که ادای آن واجب نبوده و ادا کردن نیز عقلا ًممتنع است، مثل: قضا شدن نماز شخصی که خواب می‌ماند.

4. قضایی که ادای آن واجب نیست و بلکه شرعاً ممتنع است، مثل روزه زن حایض.

نکته:

از مباحثی که در باب هیئت امر مطرح می‌شود، این است که آیا امر به ادا، امر به قضا هم هست یا این که وجوب قضا از امر جدیدی به دست می‌آید.

در مسئله، سه نظر وجود دارد:

1. قضا تابع ادا است مطلقا؛

2. قضا تابع ادا نیست مطلقا؛

3. تفصیل میان متصل بودن دلیلی که بر موقت بودن واجب دلالت می‌کند، ـ مثل: ' صم یوم الجمعة ' ـ که در این صورت قضا تابع ادا نیست، و منفصل بودن آن ـ مثل: ' صم، اجعل صومک یوم الجمعة ' ـ که در این صورت قضا تابع ادا است.

منابع

1. مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 112
2. فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 243
3. شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 209
4. المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه (187-202)
5. جلد 1 : صفحه 361
6. اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 56
7. الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه (32-33)
8. اصول الفقه : صفحه 43
9. تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 186
10. الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 83
11. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

ادا، اعاده ( اصول فقه )، اِجزا

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قضا ( اصول فقه ) به زیرصفحه قضا ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• جلد 1 : صفحه 361
• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 191، 195
• اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 44، 45، 47، 49، 50، 52، 55، 56، 57، 59، 75، 101
• اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 56
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه (82-80)، 89، 99، 236
• اصول الفقه : صفحه 43
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 95، 96، 396، 399
• الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 118، 120، 121
• الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه (32-33)، (33-32)
• القواعد و الفوائد جلد 2 : صفحه 100، 102، 317، 318
• اللمع فی اصول الفقه : صفحه 72
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 114، 116
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 48، 249، 251
• المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 402
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 148
• المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 398، 404، 405، 406، 408
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه (187-202)، 188(196-199)، (202-187)
• المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 96
• الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 83
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 519
• بحوث فی الاصول جلد -3 : صفحه 10
• تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 184، 189، 190
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 186
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 339
• شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 209
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 72
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 46
• فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 236، 237، 239، 243
• فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 243
• فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 243
• کفایة الاصول : صفحه 106، 108
• مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 86، 112
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 276
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 73
• منتقی الاصول جلد 2 : صفحه 32، 41، 44، 71، 508، 510، 512
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 232، 397
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 271