مهادنه فاسد
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مهادنه فاسد : پیمان صلح با کفار مشتمل بر شرطی از شروط فاسد
مهادنه فاسد، مهادنه‌ای است که در ضمن عقد آن شرطی از شروط فاسد گنجانیده شود مانند:
1ـ شرط بازگرداندن زنان یا مهرهای آنان به کفار.
2ـ شرط بازگرداندن سلاحی که از آنها گرفته شده است.
3ـ شرط بازگرداندن اموال، بدون در نظر گرفتن ضرورت.
4ـ شرط عدم باز پسگیری اسرای مسلمانی که به وسیلهی آنها به اسارت گرفته شده است.
5ـ شرط بازگرداندن مسلمان اسیری که از دست آنها آزاد شده است.
6ـ شرط ترک کردن مال مسلمانی که در دست آنها است. [۱]
7ـ شرط اختیار داشتن کفار برای نقض و شکستن پیمان صلح به دلخواه خود [۲] .
8ـ شرط بازگرداندن مردان و کودکان به دار الحرب. [۳]
شروط دیگری نیز مطرح شده که بعضی از فقها آنها را از شروط فاسد تلقی کردهاند مثل تظاهر به منکرات توسط کفار. امّا صاحب جواهر آن را تقیید زده است به این که اگر منکرات از اموری باشد که در شرع اسلام حرام شده است نه در شرع آنها، مثل آشامیدن شراب و خوردن گوشت خوک، دلیلی بر فساد چنین شروطی نیست. دلیل صاحب جواهر این است که این گونه امور از افعال آنها است نه از افعال ما. و فرض هم این است که آنها از این جهت تمکن ندارند. [۴]
نکته: صاحب جواهر از اسکافی نقل کرده است که اگر ضرورتی موجب بشود که مسلمانان شرط فاسدی را در ضمن عقد مهادنه بپذیرند؛ و سپس این ضرورت برطرف شود به طوری که مسلمانان قدرت داشته باشند بدون آن شرط نیز بر پیمان صلح باقی بمانند،
فسخ آن شرط، به دلیل آیه شریفه « اوفوا بالعقود » جایز نمیباشد، چه این که پیامبر (ص) ابابصیر را بعد از این که به طرف پیامبر (ص) برگشته بود، به مشرکان بازگرداند. مورد دیگر این که حذیفة بن یمان دستور داد به پیمانی که با مشرکان بسته، مبنی بر این که به همراه پیامبر (ص) در جنگ بدر شرکت نکنند، وفادار باشد.
پانوشت
منابع
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 21 : صفحه 301
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 3 : صفحه 468
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 21 : صفحه 301