ظن شأنی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
ظن شأنی : ظنّ دارای شأنیتِ تحقّق
ظن شأنی، مقابل ظن فعلی بوده و به ظنی گفته می‌شود که بالفعل و در زمان حاضر در شخص و یا اشخاص وجود ندارد؛ یعنی نفس شخص به صفت ظن متصف نشده است، اما اسباب و شرایط حصول چنین صفتی در خارج آماده است ـ زمینه و شأنیت پیدایش ظن در شخص وجود دارد ـ به گونه‌ای که اگر به این اسباب توجه کند برای او ظن پدید می‌آید، مثل این که اماره‌ای بر وجوب نماز جمعه وجود دارد که اگر شخص مجتهد به آن توجه کند، صفت ظن به وجوب نماز جمعه در او ایجاد می‌گردد، چه برای اشخاص دیگر ظن آور باشد، چه نباشد.
نکته:
در بعضی از کتاب‌های اصولی، ظن شأنی، مترادف با ظن نوعی دانسته شده است؛ طبق این نظر، ظن شأنی، ظنی است که شأنیت ایجاد آن، در نوع مردم فراهم باشد. اما بنا به تعریف بالا، ظن شأنی هم می‌تواند در مورد شخص خاص باشد و هم درباره نوع مردم.
منابع
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 89
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 21
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 137
- فرهنگ نامه اصول فقه