سقط جنین ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ سقط جنین ( فقه )

◄ سقط جنین از خوف حد

◄ سقط جنین از زنا

◄ سقط جنین با بی مبالاتی

◄ سقط جنین برای خطر بارداری

◄ سقط جنین برای سلامت مادر

◄ سقط جنین برای فقر

◄ سقط جنین به ضربه

◄ سقط جنین بی روح

◄ سقط جنین بیمار خونی

◄ سقط جنین تام الخلقه

◄ سقط جنین حیوان

◄ سقط جنین ذمی

◄ سقط جنین ذی روح

◄ سقط جنین عادی

◄ سقط جنین غیر تام الخلقه

◄ سقط جنین مباشری ( فقه )

◄ سقط جنین متعدد

◄ سقط جنین مرتده

◄ سقط جنین مسلمان

◄ سقط جنین مشرف به مرگ

◄ سقط جنین ناقص الخلقه

◄ سقط جنین های اضافی

◄ سقط جنین وارث

◄ سقط جنین وطی شبهه

◄ سقط جنین پنهانی زانیه

◄ سقط درمانی ( فقه )

◄ سقط علقه ( فقه )

◄ سقط مضغه ( فقه )

◄ سقط نطفه ( فقه )

◄ کورتاژ

توضیح مفهومی

سقط جنین‏

سقط جنین افتادن جنین از رحم قبل از کامل شدن.

عنوان یاد شده در بابهای نکاح و دیات و نیز مسائل مستحدثه به کار رفته است.

حکم تکلیفی: سقط کردن جنین به هر وسیله؛ اعم از خوردن یا تزریق دارو، حرام است؛ خواه از طریق مشروع متکوّن شده باشد یا از زنا. 1 در این حکم تفاوتی میان مراحل مختلف جنین نیست. بنابر این، ساقط کردن نطفه استقرار یافته در جدار رحم نیز که مبدأ رشد جنین است، حرام میباشد. 2

---

488

مرد نمیتواند همسرش را وادار به سقط جنین کند؛ چنان که اطاعت زوجه از زوج در سقط جنین حرام است. 3

هرگاه باقی ماندن جنین در رحم موجب مرگ مادر گردد و در نتیجه امر دایر بین ماندن جنین و مرگ مادر یا عکس آن باشد، به تصریح برخی، سقط جنین قبل از دمیده شدن روح در آن (چهار ماهگی) جایز است و پس از آن برای غیر مادر جایز نیست؛ 4 لیکن برای مادر، به قول برخی جایز است؛ بدین صورت که مادر با خوردن دارو و مانند آن، جنین را بکشد، سپس پزشک آن را بیرون آورد. 5 البته اکثر فقها آن را برای مادر نیز جایز ندانسته‏‌اند. 6

اگر استمرار بارداری، حیات مادر و جنین؛ هر دو را تهدید کند، در صورت عدم امکان نجات جان کودک به هیچ وجه و امکان نجات زندگی مادر به تنهایی با سقط جنین، به گفته برخی، سقط جایز است. 7

هرگاه زنده ماندن جنین متوقف بر سقط کردن آن باشد؛ بدون آنکه خطری مادر را تهدید کند، سقط آن جایز است. 8

سقط جنین معلول، همچون عقب مانده ذهنی یا ناقص الخلقه حتی قبل از دمیده شدن روح، جایز نیست، مگر آنکه باقی ماندن آن در آن حالت پس از تولد به طور یقین موجب عسر و حرج پدر و مادر گردد، که در این صورت، برخی قبل از دمیده شدن روح، سقط را جایز دانسته‏‌اند. 9

حکم وضعی: سقط کردن جنین موجب ثبوت دیه بر مباشر سقط است؛ مادر باشد یا غیر مادر. وارث جنین مستحق دیه خواهد بود؛ لیکن اگر مادر مباشر سقط باشد، در فرض عمدی بودن از دیه ارث نمیبرد. 10

چنانچه سقط کننده دو نفر باشند- یکی سبب و دیگری مباشر- هر کدام که نقش قویتر و مؤثرتری داشته باشد، به گونه‏ای که سقط به او نسبت داده شود، ضامن دیه خواهد بود. 11

بنابر قول مشهور، در سقط کردن عمدی جنین پس از دمیده شدن روح در آن، قصاص ثابت است. 12 گروهی از معاصران، آن را ثابت ندانسته‏‌اند. 13

---

489

اگر جنین بر اثر جنایت عمدی زنده سقط شود و حیاتش استقرار (---> استقرار) داشته باشد، سپس فردی دیگر او را بکشد، جانی دوم قاتل است و ضمانی بر عهده سقط کننده نیست؛ هرچند او گناهکار است و تعزیر (---> تعزیر) میشود؛ لیکن در صورت عدم استقرار حیات، جانی نخست قاتل به شمار میرود و جانی دوم تنها تعزیر میگردد 14 و در صورت شک در استقرار حیات، قصاص از هر دو منتفی است؛ لیکن در اینکه بر جانی دوم دیه جنین زنده (دیه کامل) ثابت است یا دیه جنین مرده، اختلاف میباشد. 15 برخی معاصران گفته‏‌اند: بر دومی یک دهم دیه کامل ثابت است و باقی دیه از بیت المال (---> بیت المال) پرداخت میگردد. 16

دیه جنین: دیه جنین با توجه به مراحل تکوّن آن متفاوت است. دیه جنینی که اندامهایش شکل نگرفته، در مرحله نطفه، بیست دینار؛ در مرحله علقه (---> علقه) چهل دینار؛ در مرحله مضغه (---> مضغه) شصت دینار و در مرحله استخوان بندی، هشتاد دینار است؛ اما دیه جنینی که اندامهایش شکل گرفته، لیکن روح در آن دمیده نشده است، بنابر قول مشهور صد دینار (یک دهم دیه کامل) برای جنین مسلمان، اعم از دختر و پسر و هشتاد درهم برای جنین کافر ذمّی (---> اهل ذمّه) ؛ یعنی یک دهم دیه کامل پدر، و بنابر قول مشهور، برای جنین برده- اعم از پسر و دختر یک دهم قیمت مادر است.

دیه جنینی که روح در آن دمیده شده در پسر، دیه کامل و در دختر نصف آن است. 17

دیه اعضا و جراحتهای جنین، قبل از دمیده شدن روح به نسبت دیه جنین و بعد از آن بسان دیه انسان زنده محاسبه میشود. 18

کفّاره سقط جنین: سقط کردن جنین قبل از دمیده شده روح، کفّاره ندارد، لیکن در سقط کردن آن بعد از دمیده شدن روح بنابر قول مشهور، کفّاره (آزاد کردن برده و در صورت عدم امکان آن، دو ماه روزه گرفتن و در صورت عدم امکان آن،

---

490

اطعام شصت فقیر) ثابت است، به شرط آنکه جانی مباشر در سقط باشد نه مسبب. 19

سقط جنین حیوان: اگر بر اثر جنایت بر حیوان حلال گوشت، همچون گاو، گوسفند و شتر، جنین او سقط شود، مانند آنکه کسی حیوانی را بزند و بر اثر زدن، جنین آن سقط گردد، در اینکه آیا جانی ضامن یک دهم قیمت حیوان است یا ضامن ارش (مابه التفاوت قیمت حیوان حامله و غیر حامله) و یا ضامن بالاترین قیمت از ارش و یک دهم قیمت؟ مسئله اختلافی است. 20

(---> جنین)

1. منهاج الصالحین (سیستانی) 3// 115- 116؛ مهذب الأحکام 25// 253

2. صراط النجاة 1// 332؛ مهذب الأحکام 25// 251؛ أجوبة الإستفتاءات 2// 66

3. مهذب الأحکام 25// 252

4. إرشاد السائل// 172- 173؛ أجوبة الإستفتاءات 2// 66؛ بحوث فقهیة هامة// 293؛ مهذب الأحکام 25// 253

5. صراط النجاة 1// 333 و 5// 326- 327. جواهر الکلام 4// 378؛ العروة الوثقی 2// 118

76. أجوبة الإستفتاءات 2// 66

8. إرشاد السائل// 173

9. مجموعه آرای فقهی قضایی در امور کیفری 1// 299- 300؛ أجوبة الإستفتاءات 2// 66؛ بحوث فقهیة هامة// 294

10. جواهر الکلام 43// 374؛ مهذب الأحکام 29// 313- 314

11. مهذب الأحکام 29// 316- 317

12. جواهر الکلام 43// 381؛ مبانی تکملة المنهاج 2// 417

13. تکملة منهاج الصالحین// 134؛ مجمع المسائل 3// 291؛ بحوث فقهیة هامة// 290- 292

14. جواهر الکلام 43// 381؛ مبانی تکملة المنهاج 2// 417- 418

15. مسالک الأفهام 15// 488؛ جواهر الکلام 43// 382- 383؛ مهذب الأحکام 29// 324

16. مبانی تکملة المنهاج 2// 417- 418

17. جواهر الکلام 43// 356- 364

18. 375؛ مهذب الأحکام 29// 318

19. جواهر الکلام 43// 364- 366؛ مبانی تکملة المنهاج 2// 409- 410

20. جواهر الکلام 43// 391- 392؛ تحریر الوسیلة 2// 603.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 4 : صفحه 487

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سقط جنین ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اجهاض، اسقاط جنین ( فقه )، اسقاط حمل، اسقاط نطفه، اسقاط ولد، القای جنین، املاص، تجریف، سِقْط، طرح جنین، کشط، نضح رحم، نطل رحم

اعم

راههای کنترل جمعیت

اخص

سقط جنین حیوان، سقط جنین مباشری ( فقه )، سقط جنین متعدد، سقط جنین وارث

به لحاظ اسلام ابوین:

سقط جنین ذمی، سقط جنین مرتده، سقط جنین مسلمان

به لحاظ انگیزه سقط:

سقط جنین از خوف حد، سقط جنین برای فقر، سقط جنین پنهانی زانیه

به لحاظ سبب تکون:

سقط جنین از زنا، سقط جنین وطی شبهه

به لحاظ سبب سقط:

سقط جنین با بی مبالاتی، سقط جنین به ضربه، سقط جنین عادی، کورتاژ

به لحاظ ضرر:

سقط جنین برای خطر بارداری، سقط جنین برای سلامت مادر، سقط جنین بیمار خونی، سقط جنین مشرف به مرگ، سقط جنین ناقص الخلقه، سقط جنین های اضافی، سقط درمانی ( فقه )

به لحاظ مراحل تکامل:

سقط جنین بی روح، سقط جنین تام الخلقه، سقط جنین ذی روح، سقط جنین غیر تام الخلقه، سقط علقه ( فقه )، سقط مضغه ( فقه )، سقط نطفه ( فقه )

وابسته

تکفین جنین چهارماهه، جنین انسان، دعوی سببیت سقط جنین، دیه جنین ( فقه )، غسل جنین سقط شده، غسل زن بعد از سقط، غسل مس جنین، قتل جنین، کفاره قتل جنین، لحد بر سقط، مس جنین سقط شده، نماز میت جنین

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سقط جنین ( فقه ) به زیرصفحه سقط جنین ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 2 : صفحه 56
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 25 : صفحه 80
• الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 3 : صفحه 249
• الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 5 : صفحه 163
• رشد جمعیت , تنظیم خانواده و سقط جنین آرا و مبانی فقهی - حقوقی : صفحه 274
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 260
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 4 : صفحه 486، 487
• کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة : صفحه 74