شرایط سنت تقریری
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
شرایط سنت تقریری : امور دخیل در حجّیت تقریر معصوم (ع)
شرایط سنت تقریری، عبارت است از امور و زمینه هایی که در شکل گیری و حجیت تقریر معصوم (ع) مؤثر می‌باشد. این امور عبارت است از:
1. عمل یا اظهار عقیده، در مرئی و منظر معصوم (ع) انجام بگیرد و سکوت امام با علم و التفات باشد؛ یعنی امام نسبت به گفتار یا کردار یا عقیده شخص علم و توجه داشته باشد و با این حال سکوت کند؛
2. سکوت معصوم (ع) به دلیل وجود مانعی از بیان حکم واقعی، هم چون اضطرار و تقیه، نباشد؛ یعنی امام در شرایطی باشد که اعلام خطای فاعل یا گوینده برای او ممکن باشد و از این نظر در مضیقه نباشد. در مضیقه نبودن امام به دو صورت است:
أ. وقت بیان ضیق نبوده و امام فرصت اعلام و تنبیه داشته باشد، وگرنه سکوت معصوم (ع) علامت رضایت نیست؛
ب. موانعی همچون خوف امام (ع) بر جان خود یا شیعیان (تقیه) ، مأیوس بودن امام از تأثیر تذکر و تنبیه و… فرا روی امام (ع) نباشد، زیرا سکوت با وجود این موانع، علامت رضایت نیست.
نکته:
برخی از این شرایط، مثل تقیه، درباره ائمه (ع) جاری است، زیرا در زمان حاکمان ستمگر زندگی می‌کردند، ولی درباره شخص پیامبر (ص) جاری نیست.
منابع
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه (130-132)
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه (67-68)
- فرهنگ نامه اصول فقه