دلالت نهی غیری بر فساد
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
دلالت نهی غیری بر فساد : بحث از دلالت یا عدم دلالت نهی غیری بر فساد متعلق آن
دلالت نهی غیری بر فساد، مقابل دلالت نهی نفسی بر فساد بوده و منظور از آن، این است که اگر نهی غیری بر عبادت یا معامله‌ای تعلق گیرد، آیا بر فساد منهیٌ عنه دلالت می‌کند یا نه. معنای نهی غیری آن است که نهی به طور مستقیم به منهیٌ عنه تعلق نگرفته، بلکه به واسطه منع کردن از چیز دیگری، به آن تعلق گرفته است؛ برای مثال، اگر مولا به ازاله نجاست از مسجد امر نماید ـ بنابراین که امر به شیء از ضدش نهی می‌کند ـ و مکلف، ازاله را ترک کند و به نماز بایستد و به این نماز که یکی از اضداد ازاله است نهی غیری تعلق بگیرد، آن گاه این پرسش طرح می‌شود که آیا این نهی غیری، بر فساد نماز دلالت می‌کند یا نه. میان اصولی‌ها در این باره اختلاف است؛ بیشتر آنها مانند مرحوم ' آخوند ' [۱] و ' مظفر ' [۲] معتقدند نهی غیری بر فساد منهی عنه دلالت نمی‌کند.
نکته:
در این که آیا نهی غیری (نهی مقدمی) مثل نهی نفسی، در بحث دلالت نهی بر فساد داخل است یا نه، میان مرحوم ' میرزای قمی ' و ' آخوند خراسانی ' اختلاف وجود دارد؛ ' میرزای قمی ' می‌گوید: باید نهی غیری را از بحث کنار گذاشت، زیرا همان گونه که میان واجب نفسی و واجب غیری ـ از نظر عقوبت داشتن و نداشتن ـ فرق گذاشته شده، در اینجا هم میان نهی نفسی و غیری فرق گذاشته می‌شود؛ در نتیجه، نهی غیری از دایره بحث کنار می‌رود، چون نهیی که استحقاق عقوبت بر مخالفت آن مترتب نمی‌شود، معنا ندارد که داخل محل نزاع باشد. اما مرحوم ' آخوند ' در پاسخ می‌گوید: بحث اقتضای نهی غیری بر فساد، به ترتب استحقاق عقوبت یا عدم ترتب استحقاق عقوبت بر نهی غیری ارتباطی ندارد؛ چنان که در بحث ' اقتضای امر به شیء نهی از ضد خاص را، ' نهیی که متوجه ضد خاص می‌شود، نهی غیری بوده و معتقدان به دیدگاه اقتضا (بنا بر مسلک مقدمیت) دلالت آن را بر فساد پذیرفته‌اند و این مطلب از این حکایت دارد که نهی غیری داخل محل بحث است.
پانوشت
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 386
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 383
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 603
- آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 285
- سیری کامل در اصول فقه جلد 7 : صفحه (189-190)
- الموجز فی اصول الفقه جلد 2,1 : صفحه (129-130)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «دلالت نهی غیری بر فساد» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دلالت نهی غیری بر فساد به زیرصفحه دلالت نهی غیری بر فساد/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 285
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 383، 386
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 318، 322
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 289
- المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 421
- الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه (129-130)
- الموجز فی اصول الفقه جلد 2,1 : صفحه (129-130)
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 603
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 447، 457
- سیری کامل در اصول فقه جلد 7 : صفحه (189-190)
- کفایة الاصول : صفحه 218