حقیقت وضع

توضیح مفهومی

حقیقت وضع : اقوال پیرامون چیستی وضع

درباره چگونگی دلالت الفاظ بر معانی، اختلاف وجود دارد؛ برخی این دلالت را ذاتی و برخی دیگر آن را غیر ذاتی (عارضی) و ناشی از وضع واضع دانسته‌اند.

کسانی که این رابطه را ناشی از وضع دانسته‌اند، در حقیقت وضع اختلاف نموده‌اند:

1. برخی حقیقت وضع را از مقوله جعل و قرارداد واضع دانسته‌اند؛ یعنی واضع این کلمه را در مقابل آن معنای خاص قرار داده و بین آنها رابطه قراردادی ایجاد نموده است؛ (جعل اللفظ فی مقابل المعنی و تعیینه للدلالة علیه) .

2. جمعی مانند مرحوم ' آخوند خراسانی ' آن را از مقوله اختصاص لفظ به معنا دانسته‌اند؛ به این معنا که یک ارتباط خاص بین لفظ و معنا وجود دارد که یا ناشی از تخصیص ـ تعیین لفظ برای معنا از سوی واضع خاص ـ است و یا ناشی از تخصص ـ تعین لفظ در معنای خاص بر اثر کثرت استعمال ـ؛ این نظریه، نظریه قبلی را در بر می‌گیرد و عام تر از آن است.

3. عده‌ای وضع را نوعی ' استیناس ' ـ انس ذهنی که بین لفظ و معنا به وجود آمده ـ دانسته‌اند، به گونه‌ای که ذهن با شنیدن لفظ به معنا انتقال پیدا می‌کند.

4. برخی هم چون مرحوم ' محقق خویی ' وضع را نوعی التزام و تعهد از سوی اهل لغت دانسته‌اند؛ به این معنا که هر گاه بخواهند معنای خاصی را اراده کنند این لفظ خاص را به کار می‌برند.

5. گروهی میان حقیقت ' وضع تعیینی ' و ' وضع تعینی ' فرق گذاشته و حقیقت وضع تعیینی را جعل ـ قرار دادن لفظ در مقابل معنا در عالم اعتبار ـ و حقیقت وضع تعینی را انس ذهنیِ ناشی از کثرت استعمال لفظ در معنا و سماع آن دانسته‌اند.

منابع

1. الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 16
2. ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 43
3. سیری کامل در اصول فقه جلد 1 : صفحه (228-273)
4. کفایة الاصول : صفحه 24
5. انوار الاصول جلد 1 : صفحه 33
6. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 83
7. محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 38
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حقیقت وضع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

ماهیت وضع

وابسته

وضع الفاظ

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حقیقت وضع به زیرصفحه حقیقت وضع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 12، 29
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 9، 19
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 211
• المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 46
• الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 16
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 33، 35
• ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 43
• بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 72، 74، 81، 82، 170
• تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 19، 21
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 49
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 19
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 83، 210
• سیری کامل در اصول فقه جلد 1 : صفحه (228-273)
• فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 29
• کفایة الاصول : صفحه 24
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 38، 40، 42، 44، 45
• مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 1 : صفحه 58
• منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 43، 44، 46، 47، 49، 51، 53، 56، 57، 60، 67، 190
• نهایة الاصول : صفحه 17
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 25