استمنا ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
استمناء
استمناء: خارج کردن منی بدون آمیزش، با دست و مانند آن.
مفهوم استمناء اخص از امناء است؛ زیرا استمناء خارج کردن منی با قصد انزال است، امّا امناء خارج کردن منی است؛ با قصد انزال یا بدون آن. 1 از این موضوع در باب‌های صوم، اعتکاف، حج و حدود سخن گفته شده است.
حکم: استمناء به هر نحوی جز توسط همسر و کنیز حرام، بلکه از گناهان کبیره شمرده شده است. 2 برخی متأخّران، استمناء با دست کنیز و همسر را نیز حرام دانسته‌اند. 3
آثار: در شریعت بر استمناء آثاری مترتّب شده است:
1. جنابت: استمناء موجب جنابت است که آثار خاص خود مانند وجوب غسل و حرمت مسّ کلمات قرآن را دارد (--» جنابت) .
2. بطلان روزه: استمناء حتی به نحو حلال، موجب بطلان روزه است و بر بطلان عمدی روزه ماه رمضان، قضا و کفّاره مترتّب می‌گردد. 4
3. بطلان اعتکاف: آنچه موجب بطلان روزه می‌شود، اعتکاف را نیز - در صورتی که در روز رخ دهد - باطل می‌کند. در بطلان اعتکاف به وسیله استمناء در شب اختلاف است؛ هر چند عمل یاد شده از محرّمات اعتکاف (--» اعتکاف) شمرده شده است.
حج: استمناء حتی به نحو حلال بر مُحرم (--» احرام) ، حرام و موجب کفّاره است و کفّاره آن یک شتر است، لیکن در بطلان حج به معنای اتمام و اعاده آن در سال آینده، در صورتی که عمل یاد شده پیش از وقوف در مشعر الحرام (--» وقوف) رخ دهد، اختلاف است. 5 برخی در مسأله توقّف کرده‌اند. 6
راه اثبات: استمناء با گواهی دو مرد عادل یا دو بار، بلکه یک بار اقرار استمناء کننده، ثابت می‌شود؛ 7 هر چند
برخی قدما یک بار اقرار را موجب ثبوت آن ندانسته‌اند. 8
کیفر: کیفر استمناء، تعزیر (--» تعزیر) است که مقدار و چگونگی آن توسط حاکم شرع تعیین می‌شود. 9
1 - الموسوعة الفقهیة 4 98.
2 - جواهر الکلام 41 647 - 649.
3 - تذکرة الفقهاء (ق) 2 577.
4 - جواهر الکلام 16 252 - 257.
5 - 20 367 - 369.
6 - ذخیرة المعاد 3 619.
7 - جواهر الکلام 41 649.
8 - السرائر 3 471.
9 - جواهر الکلام 41 647 - 649.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 458
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «استمنا ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- استمنا برای آزمایش، استمنای کودک، استمنای مکرر
- به لحاظ جنسیت:
- استمنای زن، استمنای مرد
- به لحاظ سبب:
- استمنا با اعضا، استمنا با غیر اعضا
- به لحاظ عبادت کننده:
- استمنای روزه دار، استمنای معتکف، استمنای مُحْرم
- به لحاظ مستمنی به:
- استمنا با خود، استمنا با غیر
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استمنا ( فقه ) به زیرصفحه استمنا ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد portal.anhar.ir جزء node : صفحه 357#gsc.tab=0، 6613#gsc.tab=0index.php?catid=50
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 330
- الفقه المأثور : صفحه 509
- المغنی و الشرح الکبیرعلی متن المقنع جلد 3 : صفحه 49
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 4 : صفحه 97
- الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 3 : صفحه 82
- ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 499
- تبصرة المتعلمین : صفحه 262، 263
- تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 497
- تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله : صفحه 573، 575
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 647
- ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 228، 229
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 34، 35، 75، 154، 315، 375، 382، 412
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40-1 : صفحه 193، 209
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 189
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 458
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 464
- فقه الامام جعفرالصادق جلد 6 : صفحه 307
- فقه الحدود و التعزیرات : صفحه 893، 894
- فقه السنة جلد 2 : صفحه 388
- قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 542
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 471
- کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة جلد 5 : صفحه 152
- کشف الرموز فی شرح المختصر النافع جلد 2 : صفحه 590
- مبانی تکملة المنهاج جلد 1 : صفحه 346
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 48
- مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 152