تعهد واضع
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تعهد واضع : ملزم بودن واضع به استعمال دائمی لفظ معیّن در افاده معنایی خاص
تعهد واضع، به این معنا است که واضع متعهد شود که هر وقت بخواهد معنایی خاص را بیان کند، آن را در قالب لفظی خاص بریزد؛ برای مثال، تعهد کند که هر وقت بخواهد مفهوم ' آتش ' را به مخاطب بفهماند، کلمه ' النار ' به کار ببرد.
توضیح:
نظریه تعهد واضع، یکی از نظریات مهم در تفسیر ماهیت و حقیقت وضع است که حقیقت وضع را تعهد ـ التزام نفسانی و قلبی ـ می‌داند. طرفداران این نظریه هم چون مرحوم ' خوئی ' اعتقاد دارند در وضع اعلام شخصی، این امر به وجدان ملاحظه می‌شود؛ برای مثال، پدری که برای فرزندش نامی برمی گزیند، حقیقت این نام گذاری به همین تعهد و التزام نفسانی برمی گردد؛ به این معنا که وی تعهد می‌کند هر وقت بخواهد ذهن کسی را متوجه فرزندش بکند، با ذکر نام ' علی ' که بر او گذاشته است، این کار را صورت دهد.
آنها معتقدند اگر واضع در مقام وضع می‌گوید: ' وضعت هذا اللفظ بازاء هذا المعنی '، در واقع برای بیان همان تعهد و التزام نفسانی است و بعد از علم به وضع، چنین تعهدی در نفس استعمال کنندگان دیگر به وجود می‌آید.
به این نظریه اشکال هایی شده است، از جمله این که اوّلاً، استعمال کلمه واضع در استعمال کنندگان لفظ، خلاف وجدان و حقیقت است و ثانیاً، اگر ـ برای مثال ـ معنای حقیقی لفظ اسد، ' حیوان درنده خاص ' باشد و واضع یا کسی دیگر آن را به صورت مجازی در معنای ' مرد شجاع ' به کار ببرد، آیا این همان تعهد و التزام نفسانی اولیه است یا مغایر با آن می‌باشد؟ خلاصه آن که: در استعمال‌های مجازی، که زیاد هم هست، تعهد و التزام نفسانی توجیه پذیر نیست.
منابع
- سیری کامل در اصول فقه جلد 1 : صفحه 259
- سیری کامل در اصول فقه جلد 1 : صفحه 254
- مباحث اصولی : صفحه (214-219)
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 45
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 38
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 34
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعهد واضع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعهد واضع به زیرصفحه تعهد واضع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.