مجمل ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
مجمل ( علوم قرآنی ) : لفظ فاقد معنای آشکار بالفعل، و مردّد میان چند احتمال
«مجمل» لفظی است که دلالتش بر معنا یا حکم شرعی، واضح نباشد و مراد متکلم به دست نیاید؛ به عبارت دیگر، مجمل لفظی است که ظهور بالفعل ندارد؛ هر چند مجمل بودن آن، به سبب یکی از اسباب اجمال باشد.
همه دانشمندان اسلامی جز داوود ظاهری وقوع مجمل در قرآن را پذیرفته‌اند. مثال مجمل در قرآن: «وَالْمُطَلَّقَاتُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ» (بقره// 228) . در این آیه، کلمه «قرء» در دو معنای «حیض» و «طهر» مشترک است؛ بنابراین، معلوم نیست مراد خداوند از آیه مزبور، تربّص (منتظر ماندن) تا خاتمه سه طهر است یا تربص تا خاتمه سه حیض.
در باره امکان بقای مجمل به حال خود، اقوالی است که اصحّ اقوال آن است که اجمال رفع می‌شود؛ به‌ویژه در اموری که باید به آن‌ها عمل بشود و خداوند بندگان را به آن‌ها امر کرده باشد. لفظ مجمل را با توجه با آشکار شدن معنای آن توسط مبیِّن (اعم از متصل یا منفصل) ، «مبیَّن به غیر» می‌گویند.
مجمل سه گونه است:
1. مجمل بالذات؛ مانند حروف مقطعه قرآن؛ 2. مشترک لفظی که قرینه‌ای بر تعیین یکی از معانی نداشته باشد؛ 3. مشترک معنوی.
نیز ر.ک:اسباب اجمال.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه (183-184)
- اصول الفقه جلد 3 : صفحه 3
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 332
- کفایة الاصول : صفحه 294
- کفایة الاصول : صفحه 293
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 387
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 386
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 218
- اصطلاحات الاصول : صفحه (232-233)
- معارج الاصول : صفحه 105
- اصول الفقه جلد -1 : صفحه 189
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 323
- الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 230
- تقریرات اصول جلد -2 : صفحه 105
- سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه 157
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مجمل ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه مجمل ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصطلاحات الاصول : صفحه (232-233)
- اصول الفقه جلد -1 : صفحه 189
- اصول الفقه جلد 3 : صفحه 3
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 59
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه (183-184)، 184
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 323
- القرآن الکریم سوره 5 ، آیه 3
- الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 230
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 218
- تقریرات اصول جلد -2 : صفحه 105
- سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه 157
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 332
- کفایة الاصول : صفحه 293، 294
- لغت نامه دهخدا جلد 12 : صفحه 17947
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 386، 387
- معارج الاصول : صفحه 105