قسم به مخلوقات
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
قسم به مخلوقات : یکی از موارد قسم در قرآن
از قسمهای مهم قرآن، سوگند به مخلوقات است. برخی معتقدند خداوند به چهل نوع از آفریده‌های خود سوگند یاد کرده که بیست نوع از آن‌ها از موجودات آسمانی و عالم بالا، و بیست نوع دیگر از موجودات زمینی و عالم پایین است، و به بندگان خویش امر کرده است در همه این موجودات نیک بیندیشند.
طبرسی می‌نویسد: خداوند به هر یک از آفریده‌های خود که شگفتی‌ها و نشانه‌های توحید و صنع الهی و بدایع حکمتش را دارند سوگند یاد می‌کند تا بزرگی قدرت خویش و یگانگی ذات اقدسش را نشان دهد.
آلوسی می‌نویسد: سوگند به چیزی، بزرگداشت آن است. علامه طباطبایی (ره) می‌فرماید: خداوند در کلام خود به بیشتر آفریدگانش مانند: آسمان، زمین، خورشید، ماه، شب، روز، انجیر، زیتون و… سوگند یاد کرد؛ چون آن‌ها وسیله رحمت و نعمتند که ذات اقدسش به بشر ارزانی داشته است.
برخی به سوگند به مخلوقات از سوی قرآن اشکال وارد کرده‌اند که چگونه خداوند به مخلوقات قسم یاد می‌کند؛ در حالی که از سوگند به غیر خدا نهی شده است.
سه جواب به این اشکال داده‌اند:
1. این کلمات که به آن‌ها قسم یاد شده است مضاف‌الیه هستند و در حقیقت «ربّ» در تقدیر است؛ مانند «و التّین»؛ یعنی «و ربّ التین»، یا «و الشّمس»؛ یعنی «و ربّ الشمس». در واقع، قسم به خدا است.
2. عرب، این مخلوقات را که در قرآن به آن‌ها قسم یاد شده است بزرگ می‌شمردند و به آن‌ها قسم یاد می‌کردند. قرآن نیز به روش و عادت آنان سخن می‌گوید.
3. قسم به مخلوقات و مصنوعات که نشانه کاملی بر وجود خدایند، در حقیقت قسم به خود خدا است؛ چون قسم به مخلوقات و مصنوعات، مستلزم قسم به آفریدگار و پدیدآورنده است.
منابع
- سوگندهای قرآنی : صفحه (47-57)
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه (54-57)
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 489
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 430
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه 81
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه 44
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 9 : صفحه 152
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 40
- تفسیرروح المعانی جلد 30 : صفحه 59
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 368
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «قسم به مخلوقات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- قسم به آسمان، قسم به اسبان پیکارگران، قسم به انسان، قسم به تین، قسم به خورشید، قسم به دریا، قسم به زمین، قسم به ستارگان، قسم به فرشتگان، قسم به قلم، قسم به قیامت، قسم به ماه
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قسم به مخلوقات به زیرصفحه قسم به مخلوقات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه (54-57)
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 40، 41، 42
- البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 46
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 368
- تفسیرروح المعانی جلد 30 : صفحه 59
- سوگندهای قرآنی : صفحه (47-57)
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه 44، 81
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 430، 489
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 9 : صفحه 152
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 222، 223