ترکب مشتق

توضیح مفهومی

ترکب مشتق : مرکب بودن مفهوم مشتق از دو یا چند جزء

ترکب مشتق، مقابل بساطت مشتق، و به معنای مرکب بودن مفهوم مشتق (به هنگام تحلیل مفهومی) از دو یا چند جزء است؛ برای مثال، به اعتقاد برخی، مفهوم مشتق در تحلیل مفهومی از دو جزء مرکب است: 1. ذات (شیء) ؛ 2. مبدئی که ذات به آن اتصاف دارد.

توضیح:

در بحث مشتق اختلاف وجود دارد که آیا مفهوم مشتق بسیط است یا مرکب؛ برخی بر این باورند که مفهوم مشتق مرکب است از ذات و مبدئی که آن مفهوم به آن متصف است، مانند: ' ناطق ' که مفهوم آن در تحلیل، مرکب از دو امر است: 1. ذات انسان؛ 2. صفت ناطقیت یا مبدأ نطق؛ بنابراین، ناطق به معنای ' شی ء له النطق ' است.

نکته اول:

برای بساطت و ترکیب سه معنا متصور است:

1. بساطت و ترکیب تصوری؛ در این معنا، بسیط آن است که از تصور آن تنها یک صورت در ذهن نقش می‌بندد، مثل: ' زید '، و مرکب آن است که در ذهن بیش از یک صورت دارد، مثل: ' غلام زید '؛

2. بساطت و ترکیب در تحلیل عقلی؛ مثل: تحلیل ماهیت انسان به حیوان و ناطق (جنس و فصل) .

3. بساطت و ترکیب در تحلیل مفهومی؛ مرکب در این جا چیزی است که در تحلیل مفهومی دارای دو جزء یا بیشتر باشد؛ برای مثال، ' ناطق ' یک صورت ذهنی است، ولی در تحلیل مفهومی، به ' شی ء له النطق ' تقسیم می‌شود، و یا ' عالم '، به معنای ' شی ء له العلم ' می‌باشد.

در بحث بساطت و ترکب مشتق، ملاک سوم مورد بحث می‌باشد.

نکته دوم:

معتقدان به ترکب مشتق، در تعداد اجزای آن، اختلاف دارند:

عده‌ای آن را مرکب از دو جزء ' ذات ' و ' مبدأ '، و برخی دیگر آن را مرکب از سه جزء ' ذات '، ' مبدأ ' و ' نسبت ' می‌دانند. در این باره نظرات دیگری نیز وجود دارد.

منابع

1. فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 116
2. محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 264
3. ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 329
4. کفایة الاصول : صفحه 74
5. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «ترکب مشتق» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

ترکیب مشتق

وابسته

نظریه ترکب مشتق

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ترکب مشتق به زیرصفحه ترکب مشتق/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 68، 78
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 290، 291، 292، 296، 298، 304
• المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 269
• المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 234، 236
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 187، 188، 190، 192، 196، 198
• ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 329
• بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 320، 321، 322، 328، 329، 330، 331، 332، 334، 371
• تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 95
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 117
• فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 103، 113، 116
• فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 116
• فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 116
• کفایة الاصول : صفحه 74
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 247، 264، 265، 266، 267، 268
• منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 353
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 140، 145، 146، 147