ادغام صغیر واجب
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
ادغام صغیر واجب : ادغام در صورت سکون حرف اوّل؛ مگر در موارد خاص
«ادغام صغیر واجب»- در مقابل «ادغام صغیر ممتنع» و «ادغام صغیر جایز»- در وقتی است که دو حرف متماثل، یا متجانس یا متقارب در پی هم آمده و حرف اول ساکن باشد. مثال دو حرف متماثل: «اضرب بعصاک»، «ربحت تجارتهم»، «و قد دخلوا»، «اذهب بکتابی»، «و قل لهم»، «و هم من»، «عن نفس»، «یدرککم»، «یوجهه».
مثال دو حرف متجانس یا متقارب: «قالت طائفة»، «و قد تبین»، «إذ ظلمتم»، «بل ران»، «هل رأیتم»، «قل رب».
البته وجوب ادغام در موارد زیر منتفی است:
1. نخستین حرف از دو حرف متماثل، «های» سکت باشد؛ مانند: «مالیه هلک» که ادغام، واجب نبوده؛ بلکه هر دو وجه ادغام و اظهار جایز شمرده شده است.
2. نخستین حرف متماثل، حرف مد باشد؛ چون مد با ادغام از بین می‌رود؛ مانند: «آمنوا و عملوا».
3. نخستین حرف متقاربین یا متجانسین، حرف حلق نباشد؛ چون حرف حلق به دلیل سختی تلفظ از ادغام دور می‌ماند؛ مانند: «فاصفح عنهم».
منابع
- غایة المرید فی علم التجوید : صفحه 170
- الموسوعة علی البحث المفید فی التجوید : صفحه (99-100)
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 330