خطاب غیر ذوی‌العقول
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
خطاب غیر ذوی‌العقول : خطاب کردن موجودات غیر عاقل
گاهی در قرآن کریم جمادات و موجودات فاقد خرد بشری خطاب می‌شوند؛ مانند:
1. «فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ اِئْتِیَا طَوْعًا أَوْ کَرْهًا قَالَتَا أَتَیْنَا طَائِعِینَ»؛ «به آن (آسمان) و به زمین فرمود خواه یا ناخواه رام شوید! گفتند البته رام و تسلیم آمدیم» (فصلت// 11) .
خطاب خداوند به آسمان و زمین است که به حسب ظاهر، توانایی ادراک و سخن‌گفتن ندارند و پاسخ آن‌ها نیز آمده است.
2. «یَا جِبَالُ أَوِّبِی مَعَهُ»؛ «ای کوهها با او (در تسبیح خدا) همصدا شوید و‌ای پرندگان (هماهنگی کنید)» (سبأ//10) . کوهها و پرندگان، مخاطب واقع شده‌اند.
درباره این که آیا این خطاب‌ها حقیقی است و جمادات و حیوانات ادراک و شعور دارند که بتوانند مخاطب قرار گیرند یا این که خطاب‌ها مجازی است و جمادات به طور مجازی طاعت و خضوع می‌کنند، اختلاف است.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 246
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 115
- القرآن الکریم و روایات المدرستین : صفحه 477
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «خطاب غیر ذوی‌العقول» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه خطاب غیر ذوی‌العقول به زیرصفحه خطاب غیر ذوی‌العقول/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.