ادات مقاربه
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
ادات مقاربه : ادات بیانگر معنای نزدیکی
ادات مقاربه، اداتی است که بر نزدیکی مدخول خود دلالت می‌کند؛ مانند:
1. عند: ظرف مکانی است که به معنای حضور و قرب به کار رفته است؛ چه قرب حسی؛ مانند: «فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِندَهُ»؛ «پس چون (سلیمان) آن (تخت) را نزد خود مستقر دید» (نمل// 40) . و چه قرب معنوی؛ مانند: «أَحْیَاء عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ»؛ «زندهاند که نزد پروردگارشان روزی داده میشوند» (آل‌عمران// 169) .
2. کاد: فعل ناقصی است که به معنای مقاربه آمده و گاهی به شکل منفی (ما کاد) به کار رفته است؛ مانند: «وَمَا کَادُواْ یَفْعَلُونَ»؛ «چیزی نمانده بود که نکنند» (بقره// 71) .
ابن فارس گفته است: «عسی» نیز برای قرب و دنو می‌آید؛ مانند: «قُلْ عَسَی أَن یَکُونَ رَدِفَ لَکُم بَعْضُ الَّذِی تَسْتَعْجِلُونَ»؛ «بگو شاید برخی از آنچه را به شتاب میخواهید در پی شما باشد» (نمل// 72).
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 292
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 136
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 255
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 244