اختلاف قرائات در نزول
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اختلاف قرائات در نزول : اختلاف در قرائات ناشی از اختلاف در دفعات نزول
صاحب تفسیر ~المبانی لنظم المعانی~ می‌گوید: وجه سوم از قرائت‌ها آن است که بر حسب اختلاف نزول تغییر می‌کرد؛ زیرا رسول خدا (ص) قرآن کریم را در هر ماه رمضان به جبرئیل عرضه و با او مقابله می‌کرد. این کار زمانی صورت می‌گرفت که آن حضرت به مدینه مهاجرت کرد. اصحاب از آن حضرت وجوه قرائت‌ها را در هر عرضه و مقابله فرا می‌گرفتند. برخی از این اصحاب آن‌گونه که می‌خواستند، قرآن را قرائت می‌کردند، تا آن که خداوند آنان را مشمول لطف خویش قرار داد و بر قرائت‌های اعلام شده در آخرین عرضه یا در عرضه و مقابله سوم و چهارم متحد و مجتمع ساخت؛ تا آن‌جا که از آن پس جز در حروف و وجوه معدود یا الفاظ و عبارات نزدیک به هم، اختلاف چندانی باقی نماند.
اصحاب رسول خدا (ص) هنگام نوشتن مصاحف به اختلاف‌های مربوط به حروف هجاء که مردم نیز حول آن متحد شده بودند توجه، و آن‌ها را در مصحف‌ها ضبط کردند تا از بین نرود؛ از این‌رو، اختلاف مصحف‌های اهل شام، عراق و حجاز در حروف و وجوه معدودی بر جای ماند.
این وجه را عده‌ای از محققان نقد کرده و مردود دانسته‌اند، و روایاتی از اهل بیت (ع) هم به این نکته تصریح می‌کند که قرآن با یک حرف و قرائت نازل شده و اختلاف‌ها بعداً پدید آمد.
زراره از امام باقر (ع) چنین نقل می‌کند: «إنّ القرآن واحدٌ نزل من عند واحدٍ و لکن الإختلاف یجیئ من قِبَل الرواة؛ قرآن، واحد است و از جانب (خدای) واحد نازل شده است و اما اختلاف، از ناحیه راویان پیدا می‌شود».
همچنین، فضیل بن یسار به امام صادق عرض می‌کند که مردم می‌گویند قرآن بر هفت حرف نازل شده است. آن حضرت در پاسخ می‌فرماید: «کذبوا أعداءالله و لکنّه نزل علی حرفٍ واحدٍ من عند الواحد؛ دروغ می‌گویند دشمنان خدا، بلکه قرآن بر حرف واحد و از نزد (خدای) واحد نازل شده است».
منابع
- الکافی جلد 2 : صفحه 630
- تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 120
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه (227-307)
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اختلاف قرائات در نزول به زیرصفحه اختلاف قرائات در نزول/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.