آیه حج (علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیه حج ( علوم قرآنی ) : آیه 97 سوره آل عمران، در باره وجوب حج به شرط استطاعت
به آیه 97 سوره آل عمران «آیه حج» گفته می‌شود: «فِیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِیمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمِینَ»؛ «در آن نشانههای روشن است (از جمله) مقام ابراهیم، و هر کس داخل آن شود در امان خواهد بود و برای خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند، آنها که توانایی رفتن به سوی آن دارند، و هر کس کفر بورزد (و حج را ترک کند به خود زیان رسانیده) خداوند از همه جهانیان بی نیاز است».
در این آیه دستور انجام حج به همه مردم داده شده است و از آن تعبیر به یک بدهی و دَین الهی شده است که بر ذمّه عموم مردم میباشد و تنها شرطی که در آیه برای وجوب حج ذکر شده مسأله استطاعت است که با تعبیر «مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا» (کسی که توانایی راه پیمایی بسوی خانه کعبه داشته باشد) بیان شده. در پایان آیه، برای تاکید و بیان اهمیت مسأله حج، میفرماید: کسانی که کفران کنند و این دستور الهی را نادیده بگیرند و به مخالفت برخیزند در حقیقت به خود زیان میرسانند، زیرا خداوند از همه جهانیان بینیاز است.
اهمیت حج چنان است که از ترک آن تعبیر به کفر شده است، وبخش دوم آیه نیز بیانگر این نکته است که انجام این فریضه مهم الهی مانند همه فرائض و برنامههای دینی به سود مردم و برای تربیت آنها است و هیچگونه تاثیری برای خداوند که از همگان بی نیاز است نخواهد داشت.
منابع
- تفسیر نمونه جلد 3 : صفحه 20
- تفسیر الصافی جلد 1 : صفحه 361
- مجمع البیان فی تفسیر القران جلد 2 : صفحه 350