الغای خصوصیت
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
الغای خصوصیت : الغای ویژگی‌های غیر مؤثر در تعلّق حکم، به منظور توسعه در مصادیق متعلق حکم
الغای خصوصیت، یا الغای فارق، از راه هایی است که مجتهد به وسیله آن قصد شارع یا قانونگذار را از نص وی، استخراج می‌نماید و حکم آن را به موارد و موضوعات دیگری که در مورد آن، نص وجود ندارد و گمان می‌شده است که این حکم به آنها ارتباط ندارد، سرایت می‌دهد. در الغای خصوصیت نسبت به مورد و موضوع نصی که از شارع آمده است چنین عمل می‌شود که مجتهد، تمامی خصوصیات موضوع یا مورد حکم را بررسی نموده و آن خصوصیاتی را که یقین دارد تعلق حکم به موضوع به علت وجود آنها درموضوع نبوده است یکایک ملغی می‌نماید و از این طریق افراد بیشتری را در موضوع وارد می‌کند و عمومیت آن را گسترش می‌دهد و به این صورت، حکم موضوعات دیگری را که در مورد آنها نصی وجود نداشته و در تعلق این حکم به آنها شک وجود دارد، روشن می‌نماید؛ برای مثال، در جایی که شارع می‌گوید: ' ان سافرت بین مکة و المدینة ثمانیة فراسخ فقصّر '؛ اگر بین مکه و مدینه به قصد سفر، هشت فرسخ را پیمودی نماز خود را شکسته بخوان '، مجتهد از طریق الغای خصوصیت، حکم را به هر سفری که هشت فرسخ یا بیشتر باشد، سرایت می‌دهد، زیرا برای مکه و مدینه خصوصیتی در تعلق حکم قصر نمی‌بیند و آنها را الغا می‌نماید و حکم را روی سفر هشت فرسخی می‌برد، چه بین مکه و مدینه باشد و چه هر جای دیگر.
نکته:
بسیاری از علمای امامیه تنقیح مناط و الغای خصوصیت را یکی دانسته‌اند، اما برخی معتقدند این دو با هم تفاوت دارند [۱] .
نیز ر.ک:تنقیح مناط.
پانوشت
منابع
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 152
- قوانین الاصول جلد 2 : صفحه 87
- المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 2 : صفحه 286
- کفایة الاصول : صفحه 450
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «الغای خصوصیت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه الغای خصوصیت به زیرصفحه الغای خصوصیت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.