عملکردها

ملاک نفسیت

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ نوامبر ۲۰۱۱، ساعت ۱۳:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

ملاک نفسیت : معیار نفسی بودن حکم شرعی

ملاک نفسیت، به معنای معیاری است که وجود آن؛ سبب نفسیت حکم شرعی می‌گردد.

درباره ملاک نفسیت وجوب و سایر احکام شرعی اختلاف است؛ برخی معتقدند ملاک نفسی بودن وجوب ـ مثلاً ـ این است که بعث و تحریک اعتباری به واجب، به لحاظ خودش باشد نه به جهت رسیدن به یک واجب دیگر (که آن واجب دیگر، بدون وجود این واجب، نمی‌تواند تحقق پیدا کند) .

مرحوم ' آخوند خراسانی ' معتقد است هر چند در آیات و روایات، برای واجب‌های نفسی آثار و ویژگی هایی شمرده شده است، مانند: ' ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر ' یا ' الصلاة قربان کل تقی '، اما ایجاب و الزام این واجب‌ها برای این آثار و ویژگی‌ها نیست بلکه برای عنوان حَسَنی است که بر آنها منطبق است و اگر این عنوان حسن به آنها ارائه شود، آنها حکم می‌کنند که فاعل آن استحقاق مدح و تارک آن استحقاق ذم دارد؛ بنابراین، ملاک نفسی بودن نزد عقلا دو چیز است:

1. داشتن عنوان حسن؛ 2. تعلق حکم وجوب بر عنوان حسن.

به خلاف واجب‌های غیری که در آنها اساساً عنوان حسن وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد، در تعلق وجوب به موضوع تأثیری ندارد.

منابع

  1. شرح رسائل جلد 5 : صفحه 252
  2. شرح رسائل جلد 5 : صفحه (243-246)
  3. کفایة الاصول : صفحه 135
  4. نهایة الاصول : صفحه 181
  5. ایضاح الکفایة جلد 2 : صفحه 281
  6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

واجب نفسی ( اصول فقه )

منابع

  • ایضاح الکفایة جلد 2 : صفحه 281
  • شرح رسائل جلد 5 : صفحه (243-246)، 252
  • کفایة الاصول : صفحه 135
  • نهایة الاصول : صفحه 181