معارضه ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
معارضه ( اصول فقه ) : اقامه دلیل بر خلاف ادعای مستدل، بعد از اقامه دلیل توسط مستدل
معارضه، از مبطلات علت در قیاس بوده و به این معنا است که معترض، دلیل مستدل را بر مدعا و مطلوب او بپذیرد و بعد از آن، دلیل دیگری اقامه نماید که خلاف ادعای مستدل را اثبات کند.
مانند این که مستدل بگوید: غَسل (شستن صورت و دست‌ها) در وضو رکن است، و مستحب است سه مرتبه انجام گیرد و آن گاه مسح را نیز به عنوان این که رکن وضو است با غَسل قیاس نموده و حکم کند که مستحب است سه بار انجام گیرد.
اما معترض در جواب به او بگوید: مسح سر و پا، مسح است و در مسح بودن مانند مسح از روی کفش است و مسح از روی کفش مستحب نیست سه بار انجام گیرد.
نکته:
میان قلب و معارضه دو تفاوت است:
1. در قلب، معترض خلاف حکم مستدل را با همان اصل و همان علتی که به کار برده است، اثبات می‌نماید؛ برخلاف معارضه، که در آن اصل و علت در قیاس معترض با اصل و علت در قیاس مستدل تفاوت دارد؛
2. در قلب صحیح نیست که مستدل به قالب (معترض) اعتراض کند، زیرا لازمه آن، اعتراض به اصل و علت قیاس خود او است، اما در معارضه، مستدل می‌تواند به دلیل معترض هر گونه اعتراضی ـ هم چون منع، معارضه و غیره ـ بنماید.
منابع
- اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 696
- اصول الفقه جلد 4 : صفحه 142
- تقنین اصول الفقه : صفحه 85
- کتاب التعریفات : صفحه 96
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 342
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «معارضه ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه معارضه ( اصول فقه ) به زیرصفحه معارضه ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.