علم اجمالی در تدریجیات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
علم اجمالی در تدریجیات : علم اجمالی در شیء فاقد اجزای مجتمع در زمان واحد
علم اجمالی در تدریجیات، که مقابل علم اجمالی در دفعیات می‌باشد، نوعی علم اجمالی است که بعضی از اطراف آن بالفعل ـ در زمان حاضر ـ حاصل می‌باشد، اما بعضی اطراف دیگر آن استقبالی است؛ یعنی فعلیت آن در آینده تحقق می‌یابد؛ به بیان دیگر، تکلیف در بعضی از اطراف آن، فعلی و در بعضی دیگر، استقبالی است، مانند زنی که دارای عادت عددی است (نه وقتی) و می‌داند در هر ماه سه روز حیض می‌شود، اما نمی‌داند این سه روز، سه روز اول ماه است یا سه روز دوم یا سوم یا…، حال در صورتی که این زن، به خاطر بیماری، یک ماه کامل خون ببیند، علم اجمالی پیدا می‌کند که یکی از این دفعات (سه روز اول، دوم، سوم، تا دهم) حیض او است؛ یعنی علم اجمالی او ده طرف دارد و اگر سه روز اول حیض بوده باشد، بر او تکلیف اجتناب از توقف در مسجد و یا اجتناب از نماز، فعلیت پیدا کرده است، اما اگر سه روز نهم یا سه روز دهم باشد، اجتناب در آینده بر او واجب می‌شود و تکلیف، استقبالی می‌گردد.
میان اصولیون در تنجز علم اجمالی در تدریجیات اختلاف است؛ برخی اعتقاد دارند بعضی از ارکان منجزیت علم اجمالی در تدریجیات وجود ندارد و از این رو به عدم تنجز آن معتقد شده‌اند، اما عده‌ای بر این باورند که در تدریجیات نیز علم اجمالی منجز است و به شبهات موجود درباره عدم تمامیت بعضی از ارکان تنجز علم اجمالی پاسخ داده‌اند [۱].
پانوشت
منابع
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 266
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 385
- اصول الاستنباط : صفحه 248
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 481
- کفایة الاصول : صفحه 408
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 272
- المعجم الاصولی : صفحه 767
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «علم اجمالی در تدریجیات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه علم اجمالی در تدریجیات به زیرصفحه علم اجمالی در تدریجیات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 272، 273
- اصول الاستنباط : صفحه 248
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 385
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 481
- المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 364
- المعجم الاصولی : صفحه 767
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 167، 266، 267
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 203
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 271
- حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 294
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 40، 401، 403
- کفایة الاصول : صفحه 408
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 368، 369، 370، 371
- منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 179، 183
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 323