اراده حصر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اراده حصر : فهماندن حصر و اختصاص از طریق تقدیم لفظی بر لفظ دیگر
یکی از اسباب تقدیم و تأخیر، «اراده حصر» است؛ یعنی گوینده برای افاده حصر و اختصاص، گاهی لفظی را بر لفظ دیگر مقدم می‌کند؛ مانند مقدم کردن معمول بر عامل؛ خواه معمول مفعول باشد یا ظرف یا مجرور؛ مانند:
1. «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» (فاتحه// 5) ؛ یعنی «نخصّک بالعبادة و الاستعانة».
2. «لإِلَی الله تُحْشَرُونَ» (آل‌عمران// 158) ؛ یعنی «إلی الله لا إلی غیره».
3. «لِّتَکُونُواْ شُهَدَاء عَلَی النَّاسِ وَیَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیدًا» (بقره// 143) . تقدیم «علیکم» برای افاده اختصاص شهادت پیامبر (ص) بر آنان است.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 236
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (174-178)
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 47