ادات تکثیر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
ادات تکثیر : ادات مورد استفاده در زیاد شمردن یک چیز
«ادات تکثیر» کلمه‌ای است که بر فراوانی مدخول خود دلالت دارد؛ مانند:
1. «قد»: این کلمه وقتی بر سر فعل مضارع می‌آید، گاهی دلالت بر تقلیل می‌کند، و گاهی نشانه تکثیر است. در آیه: «قَدْ نَرَی تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاء»؛ «ما (به هر سو) گردانیدن رویت در آسمان را نیک میبینیم» (بقره// 144) دلالت بر کثرت رو کردن پیامبر (ص) به سوی آسمان دارد.
2. «ربّ»: درباره معنای این کلمه هشت قول هست که یکی از آن‌ها تکثیر است؛ مثل: «رُّبَمَا یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ کَانُواْ مُسْلِمِینَ»؛ «چه بسا کسانی که کافر شدند آرزو کنند که کاش مسلمان بودند» (حجر// 2) .
3. کأیّن: این کلمه نوع خاصی از معنای تکثیر را می‌رساند؛ و آن تکثیر در عدد است؛ مثل: «وَکَأَیِّن مِّن نَّبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ...»؛ «و چه بسیار پیامبرانی که همراه او تودههای انبوه کارزار کردند» (آل‌عمران//146).
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 311
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 308
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 258
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 251
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 232