حصر صفت بر موصوف مجازی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حصر صفت بر موصوف مجازی : اختصاص یک صفت به چیز یا شخصی به قصد نفی آن از بعضی امور دیگر، نه همه امور
حصر مجازی صفت بر موصوف مانند: «قُل لاَّ أَجِدُ فِی مَا أُوْحِیَ إِلَیَّ مُحَرَّمًا عَلَی طَاعِمٍ یَطْعَمُهُ إِلاَّ أَن یَکُونَ مَیْتَةً أَوْ دَمًا مَّسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِیرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللّهِ بِهِ…»؛ «بگو در آنچه به من وحی شده است بر خورندهای که آن را میخورد هیچ حرامی نمییابم مگر آنکه مردار یا خون ریخته یا گوشتخوک باشد که اینها همه پلیدند یا (قربانیی که) از روی نافرمانی (به هنگام ذبح) نام غیر خدا بر آن برده شده باشد…» (انعام// 145) .
هنگامی که کافران مردار، خون، گوشت گراز و قربانیان اصنام را مباح و بسیاری از مباح‌ها را حرام می‌شمردند و قصد ایشان عنادورزی با شرع بود، این آیه نازل شد که به‌منظور ردّ ایشان می‌گوید: «آن چیزی حرام است که شما حلال می‌دانید» و غرض از آن، حصر حقیقی نیست و نمی‌خواهد بگوید محرمات فقط این چهار مورد است. البته فاضل مقداد می‌گوید: چون تا زمان نزول این آیه، محرمات فقط این چهار مورد بود، حصر حقیقی است و بقیه محرمات بعداً نازل شده‌اند.