آیه حکمت

توضیح مفهومی

آیه حکمت : آیه 269 بقره، در باره اهمیت و ارزش حکمت

به آیه 269 سوره بقره «آیه حکمت» گفته می‌شود: «یُؤْتِی الْحِکْمَةَ مَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ»؛ « (خدا) دانش و حکمت را به هر کس بخواهد (و شایسته بداند) می‏دهد، و به هر کس حکمت داده شود، خیر فراوانی داده شده است. و جز خردمندان، (این حقایق را درک نمی‏کنند، و) متذکر نمی‏گردند».

خداوند به بعضی از افراد بر اثر پاکی و جهاد با نفس، نوعی علم و بینش می‏دهد که آثار و فوائد اطاعت الهی و از جمله انفاق و نقش حیاتی آن در اجتماع را درک کند و میان آن و وساوس شیطانی فرق بگذارد.

در تفسیر «حکمت» معانی زیادی ذکر شده از جمله: «معرفت و شناخت اسرار جهان هستی» و «آگاهی از حقایق قرآن» و «رسیدن به حق از نظر گفتار و عمل» و «معرفت و شناسایی خدا» و «آن نور الهی که وسوسه‏های شیطانی را از الهامات الهی جدا می‏سازد». و ظاهر این است حکمت یک معنای وسیع دارد که تمام این امور، حتی نبوت را- که از معانی آن شمرده‏ شده- شامل می‏شود که آن نوعی از علم و آگاهی است، و در اصل از ماده حکم- (بر وزن حرف) به معنای منع- گرفته شده و از آنجا که علم و دانش و تدبیر، انسان را از کارهای خلاف باز می‏دارد به آن حکمت گفته‏اند.

بدیهی است منظور از جمله «مَنْ یَشاءُ» (هر کس را که بخواهد) این نیست که خداوند بدون هیچ علتی حکمت و دانش را به این و آن می‏دهد، بلکه اراده و مشیت خداوند همه جا آمیخته با شایستگی‏های افراد است، یعنی هر کس را شایسته ببیند از این سرچشمه زلال حیاتبخش سیراب می‏نماید.

قابل توجه این که در این آیه می‏فرماید: به هر کس دانش و حکمت داده شد خیر و برکت فراوان داده شده است، نه خیر مطلق، زیرا خیر و سعادت مطلق تنها در دانش نیست بلکه دانش تنها یکی از عوامل مهم آن است.

منابع

1. تفسیر نمونه جلد 2 : صفحه 340
2. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 2 : صفحه 659
3. الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 1 : صفحه 348

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیه حکمت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

آیه 269 بقره

اعم

اسامی آیات

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه حکمت به زیرصفحه آیه حکمت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 1 : صفحه 348
• تفسیر نمونه جلد 2 : صفحه 340
• مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 2 : صفحه 659