وضع هیئت اسم فاعل
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
وضع هیئت اسم فاعل : موضوعٌ له هیئت اسم فاعل، و چگونگی ارتباط ذات و مبدأ اشتقاق
هیئت اسم فاعل برای دلالت بر نسبت و ارتباط بین ذات و مبدأ وضع شده و دارای معنای حرفی است و نسبت موجود در آن، نسبت ناقصه می‌باشد؛ برای مثال، ' ضارب ' برای دلالت بر چگونگی ارتباط و نسبت بین ذات (شخص زننده) و مبدأ (زدن) وضع شده است.
اصولی‌ها پس از پذیرش لزوم مغایرت بین ذات و مبدأ به شکل تغایر مفهومی (به عقیده برخی) و یا تغایر حقیقی (به باور برخی دیگر) ، در چگونگی ارتباط بین ذات و مبدأ، به شرح زیر، اختلاف نموده‌اند:
1. برخی معتقدند ارتباط مبدأ و ذات باید به نحو ' قیام ' باشد؛ یعنی مبدأ، قیام به ذات داشته و قیامش هم حلولی باشد؛
2. برخی می‌گویند: این قیام هم شامل قیام حلولی مثل ' عالم ' و هم قیام صدوری مثل ' ضارب ' می‌گردد؛
3. مرحوم ' صاحب فصول ' اعتقاد دارد دایره قیام وسیع بوده و شامل هر نوع قیامی، چه صدوری، چه حلولی و چه غیر آنها می‌گردد؛
4. مرحوم ' آخوند خراسانی ' معتقد است رابطه بین ذات و مبدأ به صورت اتصاف و تلبس است که قیام حلولی، صدوری و غیر آنها مثل اتصاف به مکان یا زمان یا آلت بودن را شامل می‌شود؛
5. مرحوم ' امام خمینی ' شکل ارتباط را به صورت واجدیت می‌داند؛ برای مثال، ' مالک ' یعنی ذات واجد ملکیت و ' عالم '، یعنی ذات واجد علم.
منابع
- سیری کامل در اصول فقه جلد 3 : صفحه (106-115)
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 244
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 100
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 239
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 321
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 121
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 58
- کفایة الاصول : صفحه 56
- کفایة الاصول : صفحه 32
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه وضع هیئت اسم فاعل به زیرصفحه وضع هیئت اسم فاعل/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.