اراده استعمالی

توضیح مفهومی

اراده استعمالی : قصد ایجاد یک معنا در ذهن مخاطب، یا قصد استعمال لفظ در معنا

اراده استعمالی، مقابل اراده جدی می‌باشد و آن، اراده متکلم بر تفهیم معنای موضوع له یا مستعمل فیه لفظ است؛ به بیان دیگر، اراده گوینده را به استعمال لفظ در معنایی برای ایجاد آن معنا در ذهن مخاطب، اراده استعمالی می‌گویند.

نکته اول:

متکلم در هر کلامی دو اراده دارد: اراده استعمالی؛ اراده جدی.

این دو اراده گاهی با هم تطابق دارند و گاهی تفاوت، و در موارد شک، اصل، تطابق اراده استعمالی و جدی است.

در جملات اخباری کنایی و در اوامر امتحانی، این دو اراده به روشنی از هم تفکیک می‌گردند:

1. در کنایات، مثل: ' زید کثیر الرماد '، اراده استعمالی نسبت به لفظ ' زید ' و ' لفظ ' کثیر الرماد ' این است که هر دو در معنای حقیقی استعمال شده‌اند، اما مراد جدی از آنها، سخاوت زید است.

2. در اوامر امتحانی، مثل امر به ذبح اسماعیل (ع) ، مراد استعمالی، ذبح اسماعیل است، اما مراد جدی، امتحان حضرت ابراهیم (ع) است.

نکته دوم:

ملاک حقیقی یا مجازی بودن معنا، اراده استعمالی است.

نکته سوم:

اراده از نظر بعضی از اصولیون، همانند مرحوم « آخوند خراسانی »، به اراده استعمالی و اراده جدّی تقسیم می‌گردد، که توضیح آن در بالا آمد، اما در نوشته‌های برخی دیگر همانند مرحوم « محقق نائینی »، به اراده استعمالی، اراده تفهیمی و اراده جدّی تقسیم گردیده است. بنا بر نظر دوم، اراده استعمالی، فقط قصد استعمال لفظ در معنا است، ولی در اراده تفهیمی، افزون بر آن، گوینده باید در صدد تفهیم معنا به غیر نیز باشد. و امّا اراده جدّی، در هر دو مبنا یک تعریف دارد.

نیز ر.ک:اراده جدی، اراده تفهیمی.

منابع

1. اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 506
2. اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 447
3. اصطلاحات الاصول : صفحه 30
4. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 98
5. انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 148
6. انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 75
7. سیری کامل در اصول فقه جلد 1 : صفحه 531
8. الموجز فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (188-191)
9. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

اراده ( اصول فقه )

وابسته

اراده تفهیمی، اراده جدی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اراده استعمالی به زیرصفحه اراده استعمالی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 447، 506
• اصطلاحات الاصول : صفحه 30
• المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 118، 124
• الموجز فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (188-191)
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 98
• انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 75، 148
• بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 132
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 265، 372
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 468
• سیری کامل در اصول فقه جلد 1 : صفحه 531
• سیری کامل در اصول فقه جلد 10 : صفحه 224
• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 50
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 245
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 286، 292، 293
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 85