قاعده لطف ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

قاعده لطف ( اصول فقه ) : لزوم ایجاد موجبات نزدیکی عبد به طاعت و دوری او از گناه، توسط خداوند

یکی از قواعد متداول میان متکلمان امامی، قاعده وجوب لطف بر خدا است. این قاعده، از این مطلب حکایت می‌کند که انجام هر آن چه را که سبب تقرب و نزدیک شدن بنده به طاعت و عبادت، و دوری وی از معصیت می‌گردد بر خداوند واجب است ـ ولی نباید این لطف به حدی برسد که موجب اِلجاء، اجبار و اضطرار گردد ـ مانند: ارسال رسل، انزال کتب، جعل ثواب و عقاب، وعد و وعید و…

در علم اصول گاهی از این قاعده استفاده شده است، هم چون اجماع لطفی که حجیت آن از راه لطف اثبات گردیده است.

نکته اول:

بعضی از معاصرین گفته‌اند: منظور از قاعده لطف نزد متکلمان، چیزی است که حقوق دانان آن را ' ضمانت اجرا ' نام گذاری کرده‌اند، مانند: حبس و جریمه؛ یعنی قانون گذار در جامعه، قوانینی وضع نموده و برای آن که به خوبی اجرا شود، در کنار آنها حبس و جریمه قرار داده که این در حقیقت، لطف است. خداوند متعال هم بعد از وضع قوانین، برای آن که مکلفان واجبات را انجام دهند و از محرمات پرهیز کنند، کیفرهایی مقرر نموده است، که در حق بندگان لطف می‌باشد.

برای وجوب لطف، معانی دیگری بیان شده است، مانند: مصالح و مفاسد؛ یعنی بر خداوند واجب است هر چیزی را که در واقع دارای مصلحت و مفسده است، بیان کند.

نکته دوم:

برخی از محققان، قاعده لطف را انکار نموده و گفته‌اند: عده زیادی وجود دارند که لطف درباره آنها اجرا نشده است، مانند: اهل بادیه و کوه نشینان که جاهل قاصرند.

منابع

1. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 400
2. المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 193
3. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 273
4. بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 305
5. الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 92
6. منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (203-205)
7. مفاتیح الاصول : صفحه 496
8. کفایة الاصول : صفحه 332
9. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 4 : صفحه 352
10. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

اجماع لطفی، طریق قاعده لطف

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قاعده لطف ( اصول فقه ) به زیرصفحه قاعده لطف ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• جلد 3 : صفحه 213
• اصول الاستنباط : صفحه 192
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 264
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 46
• الفوائد الحائریة : صفحه 303
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 4 : صفحه 102، 104
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 189، 191
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 191
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 193
• الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 92
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 400، 506
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 305
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 143
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 83، 84، 85
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 461
• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 41، 273
• کفایة الاصول : صفحه 332
• مفاتیح الاصول : صفحه 496
• منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (203-205)
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 238
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 4 : صفحه 352