بیمه متقابل
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
بیمه متقابل
بیمه متقابل: از اقسام بیمه.
بیمه متقابل عبارت است از اینکه چند نفر با سرمایه مشترک شرکتی تأسیس کنند و قرار بگذارند هر خسارتی - اعم از مالی و جانی - به هریک از آنان وارد شد از طریق شرکت یادشده جبران نمایند. از این عنوان در بخش مسائل مستحدثه سخن رفته است.
حکم: بیمه متقابل از عقود و قراردادهای عقلایی است. تصحیح آن در قالب یکی از عقود اسلامی - بنابر قول به اینکه تنها معاملاتی محکوم به صحّت است که منطبق بر عناوین معاملات رایج در عصر شارع) عصر نزول وحی (باشد - به یکی از سه طریق ذیل است:
1. عقد ضمان؛ بدینگونه که هریک از اعضا بر اساس آیین نامه تنظیمی شرکت،
خسارت معیّن وارد بر دیگر اعضا را به نسبت خاص که تابع میزان مال هریک از آنها است در مقابل ضمانت آنان، ضمانت کند. البتّه خسارت از مال مشترک ادا خواهد شد. به عنوان مثال اگر اعضای شرکت ده نفر با سرمایه مساوی باشند، هرکدام به مقدار یک دهم ضامن خسارت وارد بر دیگری است.
این نوع ضمان از مصادیق ضمان اعیان به شمار میرود و بنابر قول به صحّت ضمانِ اعیان غیر مضمون، صحیح است و درصورت انطباق عقد ضمان بر بیمه متقابل، عقد بیمه لازم و وفای به آن بر هریک از اعضا واجب خواهد بود.
2. عقد صلح؛ بنابر اینکه صلح عقدی مستقل باشد) ر صلح (. بدین صورت که شرکا با یکدیگر بر این امر مصالحه میکنند که هر کدام مبلغی معیّن به حساب شرکت واریز کند و به نسبت خاص - که تابع میزان مشارکت هر کدام است - خسارت وارد بر جان یا مال دیگر شرکا را جبران نماید. عقد صلح نیز لازم و وفای به مفاد آن واجب است.
3. عقد شرکت؛ بدینگونه که قرار داد منطبق با عقد شرکت) ر شرکت (تنظیم و بر اساس آن هر یک از شرکا در ضمن عقد ملتزم به جبران خسارت دیگر شریکان میشود. در این فرض عقد جایز است) ر عقد جایز (؛ لیکن تا زمانی که قرار داد فسخ نشده است عمل به این شرط واجب خواهد بود.
اگر شرکت یادشده با سرمایه مشترک و با اجازه اعضا به تجارت بپردازد، صحیح است و سود حاصل از آن به نسبت سهم هر یک بین آنان توزیع میشود. 1
1. تحریر الوسیلة 610 /2؛ المسائل المستحدثة/ 75 - 74؛ توضیح المسائل مراجع 861 - 860/2 و 893.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 215
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بیمه متقابل» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: