شرایط اجتماع امر و نهی

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ شرایط اجتماع امر و نهی

◄ مندوحه

◄ وحدت متعلق امر و نهی

توضیح مفهومی

شرایط اجتماع امر و نهی : امور دخیل در تحقق « اجتماع امر و نهی در شیء واحد »

شرایط اجتماع امر و نهی، به معنای اموری است که در صورت نبودن هر یک از آنها، اجتماع امر و نهی در شیء واحد منتفی می‌گردد. درباره تعداد این شرایط اختلاف وجود دارد. در ذیل به بعضی از این شرایط اشاره می‌شود:

1. وحدت متعلق امر و نهی در خارج؛ یعنی در خارج باید امر به همان چیزی تعلق بگیرد که نهی به آن تعلق گرفته است.

2. باید میان عنوانی که امر به آن تعلق گرفته است (نماز) و عنوانی که نهی به آن تعلق گرفته است (غصب) ، رابطه عموم و خصوص من وجه باشد و بتوانند در بعضی مواقع با یک دیگر تلاقی و اجتماع کنند تا وحدت متعلق امر و نهی پدید آید؛ بنابراین، دو عنوان متباین مثل ' صل ' و ' لا تشرب ' ـ که امر، به عنوان صلات و نهی به عنوان شرب تعلق گرفته است ـ و دو عنوان متساوی مانند ' صل و ' لا تصل ' ـ که امر و نهی به عنوان صلات تعلق گرفته است ـ از محل بحث خارج است.

درباره جریان نزاع در عموم و خصوص مطلق اختلاف وجود دارد، مرحوم ' امام خمینی ' با شرایطی آن را در محل نزاع داخل می‌داند.

3. ترکیب بین دو فعل، باید انضمامی باشد نه اتحادی؛ بنابراین، مواردی مثل ' اشرب ' و ' لا تغصب ' از نزاع خارج می‌شود، زیرا نوشیدن آب غصبی که به آن امر شده، عین تحقق عنوان غصب است که از آن نهی شده و ترکیب آن دو در خارج، اتحادی است.

4. امر و نهی باید در ماده اجتماع، دارای ملاک و مناط باشند؛ یعنی امر، مصلحت و نهی، مفسده داشته باشد، برای مثال، نماز در خانه غصبی، در صورتی داخل محل نزاع خواهد بود که در مورد تصادق و اجتماع، هر دو عنوان مأمورٌ به و منهیٌ عنه ملاک داشته باشند؛ یعنی نماز در خانه غصبی دارای ملاک امر و صد درجه مصلحت باشد ـ همان مصلحتی که در دیگر نمازها وجود دارد ـ چنان که باید دارای مفسده‌ای نیز باشد که اجتناب از آن لازم است ـ همان مفسده‌ای که در سایر غصب‌ها وجود دارد ـ بنابراین، باید نماز در خانه غصبی دارای دو ملاک ـ مصلحت ملزمه و مفسده لازم الاجتناب ـ باشد.

5. وجود مندوحه؛ به این معنا که مکلف، راهی برای امتثال داشته باشد؛ یعنی بتواند مأمورٌ به را با غیر فرد منهی عنه انجام دهد؛ برای مثال، هم بتواند نمازش را در مکان مباحی مانند مسجد و هم در خانه غصبی اتیان نماید.

منابع

1. ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه 29
2. فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 412
3. فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 407
4. مقالات اصولی : صفحه 92
5. مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه (126-127)
6. انوار الاصول جلد 1 : صفحه 552
7. انوار الاصول جلد 1 : صفحه 545
8. بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 38
9. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «شرایط اجتماع امر و نهی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

شروط اجتماع امر و نهی

اخص

مندوحه، وحدت متعلق امر و نهی

وابسته

اجتماع امر و نهی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شرایط اجتماع امر و نهی به زیرصفحه شرایط اجتماع امر و نهی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 370
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 180، 183، 196، 244
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 545، 552
• ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه 29
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 38
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 356
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 270
• فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 407، 412
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 397، 412
• فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 407، 412
• کفایة الاصول : صفحه 187
• مقالات اصولی : صفحه 92
• مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه (126-127)