مؤسسات قرآنی

توضیح مفهومی

مؤسسات قرآنی : مراکز مشتغل به فعالیت‌ها و خدمات قرآنی

نهاد‌ها و مؤسسات مختلفی در سراسر ایران- به ویژه پایتخت و شهرهای مذهبی مثل مشهد و قم- به فعالیت‌های قرآنی اشتغال دارند. دامنه فعالیت‌های قرآنی بسیار گسترده و شامل همه مواردی است که به نوعی خدمت به قرآن محسوب می‌شود؛ از چاپ و نشر و توزیع قرآن گرفته تا مراکز ویژه ترجمه یا تفسیر قرآن و مؤسسات ویژه تعلیم صوت و قرائت و تجوید و حفظ قرآن و حتی مراکز پیش‌دبستانی و مدارس قرآنی که در سال‌های اخیر بسیار رواج یافته و از آن‌ها استقبال گسترده شده است.

مقصود از مؤسسات قرآنی، نهاد‌ها و مراکزی است که فعالیّت آن‌ها منحصر به امور قرآنی است یا وجه غالب و فعالیت اصلی آن‌ها در این زمینه است. در این‌جا به معرفی مختصر تعدادی از این مراکز می‌پردازیم:

1. دارالقرآن الکریم: در سال 1352 در قم به همت آیت الله گلپایگانی (ره) بنیان نهاده شد و به کار چاپ و نشر قرآن مجید، ترجمه دقیق قرآن، بررسی اغلاط ترجمه‌های موجود و تصحیح آن‌ها، تشکیل موزه قرآن، گردآوری نسخه‌های خطی و چاپی قرآن، تشکیل کتابخانه تخصصی قرآن، چاپ و توزیع کتاب‌های قرآنی، نشر مجله‌های ~رسالة‌القرآن~، ~پیام قرآن~ و… پرداخته است. ترجمه گروهی قرآن کریم از مهم‌ترین برنامه‌های این نهاد است.

2. دارالقرآن سازمان تبلیغات اسلامی: در سال 1361ش با هدف گسترش آموزه‌های قرآنی افتتاح شد و در کنار آن به امور تبلیغی مثل برگزاری مسابقات قرائت و حفظ آن، محافل انس با قرآن، اعزام کاروان مربیان قرآن به جبهه‌ها (در زمان جنگ تحمیلی) ، چاپ و انتشار جزوات آموزش قرائت قرآن، اعزام قاریان به خارج از کشور و نظارت بر چاپ و نشر قرآن می‌پردازد.

3. رادیو قرآن: در سال 1362 با پیام حضرت امام خمینی (ره) آغاز به کار کرد. مهم‌ترین فعّالیّت‌های رادیو قرآن، در زمینه تشویق و ترغیب جوانان به حفظ و قرائت قران است. به همین منظور برنامه‌هایی همچون: دعوت از قاریان مصری، تفسیر موضوعی، تلاوت مجلسی قاریان مشهور، آموزش ترتیل، صرف و نحو قرآن، دانستنی‌های قرآن و پاسخ به سؤال‌های قرآنی اجرا می‌کند.

4. موزه قرآن آستان قدس رضوی: این موزه در سال 1364 گشایش یافت. قدیم‌ترین قرآن‌ها و مجموعه قرآن‌های بسیار نفیس را در این موزه می‌توان مشاهده کرد.

5. مرکز فرهنگ و معارف قرآن، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم: این مرکز در سال 1366ش با اهدافی همچون: نگارش تفسیر ترتیبی قرآن، ایجاد بانک معظم اطلاعات قرآنی، کتابخانه جامع تخصصی علوم و معارف قرآن، معجم موضوعی تفاسیر و کتاب‌های قرآنی، دائرة‌المعارف موضوعات و مفاهیم قرآن، فرهنگ موضوعی قرآن، تفسیر موضوعی جامع، نرم‌افزارهای قرآنی و فصلنامه‌های تخصصی قرآنی تأسیس شد.

6. دانشکده‌های علوم قرآنی: در سال 1368ش با پیگیری سازمان اوقاف و امور خیریه و موافقت وزارت فرهنگ و آموزش عالی، نخستین دانشکده علوم قرآنی راه‌اندازی شد و هم‌اکنون شعبه‌های متعددی در سراسرکشور دارد.

7. سیمای قرآن: از سال 1369ش آغاز به کار کرده است و برنامه‌هایی همچون: تفسیر قرآن، آشنایی با تفاسیر مهم، معرفی پایان نامه‌های کارشناسی ارشد درباره قرآن و حدیث، گفت‌وگو با مؤلّفان علوم قرآنی، معرفی مراکز قرآنی، دانشکده‌ها و پژوهشگاه‌های قرآنی، گزارش مسابقات حفظ و قرائت قرآن، اجرای تواشیح و همخوانی تهیه و پخش می‌کند.

8. دفتر کتابنامه بزرگ قرآن کریم، وابسته به دانشگاه امام صادق (ع) : درسال 1369ش افتتاح شد و هدف آن شناسایی و ثبت کلیه کتاب‌هایی مثل تفسیر، ترجمه و علوم قرآنی است که از ابتداد تاکنون در سراسر جهان تألیف شده‌اند.

9. مرکز ترجمه قرآن مجید به زبان‌های خارجی: این مرکز در سال 1373ش توسط سازمان اوقاف و امور خیریه با همکاری وزارت ارشاد اسلامی در شهر قم تأسیس شد. هدف این مرکز، ارائه ترجمه‌های صحیح و روان از قرآن به زبان‌های زنده دنیا و مقابله با ترجمه‌های غلط و تحریف شده است. ترجمه گروهی قرآن، انتشار مجله ~ترجمان وحی~ و تدوین کتابشناسی جامع ترجمه‌های فارسی موجود از قرآن نیز از فعالیت‌های این مرکز است.

10. دارالقرآن نیروی مقاومت بسیج: از سال 1373 با هدف گسترش فرهنگ قرآنی و تقویت فعالیت‌های قرآنی در بسیج آغاز به کار کرده است. تربیت مربّی روخوانی و روانخوانی و تجوید قرآن، همایش‌های عظیم قرآنی و تشویق و حمایت از قاریان و حافظان قرآن از جمله فعالیت‌های این مجموعه بوده است.

11. چاپخانه اُسوه و الهادی: عمدتاً وظیفه چاپ و نشر قرآن در شکل‌های مختلف (با ترجمه و بدون ترجمه) و کتاب‌های قرآنی را بر عهده گرفته‌اند.

منابع

1. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1086
2. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1063
3. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1032
4. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1029
5. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1028
6. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1027
7. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 2170
8. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 2035
9. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 2033
10. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1354
11. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1283

اصطلاح‌نامه

وابسته

علوم قرآن (حوزه اصلی)

منابع

• دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1027، 1028، 1029، 1032، 1062، 1063، 1086
• دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1283، 1354، 2033، 2035، 2170