تعادل ادله

توضیح مفهومی

تعادل ادله : عدم رجحان هیچ یک از دو یا چند دلیل متعارض

تعادل ادله، در جایی است که مدلول دو یا چند دلیل با یک دیگر تنافی و تعارض داشته باشند ولی هیچ یک بر دیگری مزیتی نداشته باشد، بلکه از هر نظر مساوی و متعادل باشند.

به دیگر بیان، اگر دو یا چند دلیل متعارض از جهت وجود یا عدم مزایای داخلی و خارجی، مانند یک دیگر باشند، به آنها ادله متعادل می‌گویند؛ برای مثال، دو دلیل درباره نماز جمعه وارد شده است که یکی از آن دو می‌گوید: ' نماز جمعه واجب است ' و دلیل دیگر می‌گوید: ' نماز جمعه واجب نیست '؛ اگر این دو دلیل از هر لحاظ مساوی باشند و هیچ کدام بر دیگری مزیتی نداشته باشد، آن دو را متعادل می‌گویند.

از دو دلیل متعادل در دو مقام بحث می‌شود:

1. مقتضای قاعده اولی و حکم عقل درباره آن؛ میان اصولی‌ها در این باره اختلاف است؛ مشهور اصولیون، هم چون مرحوم ' آخوند خراسانی '، ' نایینی ' و ' مظفر ' مقتضای قاعده اولی را بر مبنای طریقیت محض در حجیت امارات، تساقط، و برخی دیگر تخییر می‌دانند.

2. مقتضای قاعده ثانوی درباره آن؛ برخی معتقدند اصل ثانوی، تخییر است، زیرا طبق اخبار علاجی، امام (ع) پس از فقدان همه مرجحات، قاعده را تخییر دانسته است. برخی دیگر اعتقاد دارند مقتضای قاعده ثانوی این است که در درجه اول اگر یکی از آن دو مطابق احتیاط بود، همان اخذ می‌شود و اگر هیچ کدام مطابق احتیاط نبود، جای تخییر است. گروهی دیگر می‌گویند مقتضای اصل ثانوی، توقف در فتوا و احتیاط در عمل است.

منابع

1. شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 443
2. شرح رسائل جلد 7 : صفحه 62
3. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 445
4. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 436
5. مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 231
6. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 191
7. مفاتیح الاصول : صفحه 679
8. اصطلاحات الاصول : صفحه 111
9. ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 126
10. الموجز فی اصول الفقه : صفحه 406
11. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

تعارض و تعادل و تراجیح

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعادل ادله به زیرصفحه تعادل ادله/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصطلاحات الاصول : صفحه 111
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه (189-190)، 191، 193
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 436، 445
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه 379، 380، 384، 385
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 225، 226
• الموجز فی اصول الفقه : صفحه 406
• ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 126
• شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 443
• شرح رسائل جلد 7 : صفحه 62
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 428، 436
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 769
• مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 231
• مبادی فقه و اصول : صفحه 7
• مفاتیح الاصول : صفحه 679
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 279