موجب علت

توضیح مفهومی

موجب علت : پذیرش علت قیاس مستدل بدون قبول حکم استنتاجی

موجب علت، از مبطلات علت قیاس بوده و عبارت است از پذیرش استدلال مستدل از ناحیه معترض، به گونه‌ای که اختلاف آن دو در حکم برطرف نمی‌گردد؛ به این بیان که معترض به او می‌گوید: استدلال را قبول دارم، اما این تمام مطلب نیست، بلکه علت‌های دیگری در مسئله وجود دارد که اگر به آنها توجه شود، مشخص می‌گردد که لازمه این استدلال، چنین حکمی نیست.

به بیان دیگر، معترض، مقتضای دلیل مستدل را می‌پذیرد، اما به او اعلام می‌کند که حکم مورد اختلاف، لازمه چنین دلیلی نیست.

برای مثال، ' شافعی ' معتقد است قتل با آلت مثقّل (وسیله سنگین) مانند قتل با آلت محدّد (وسیله تیز و برنده) است، از این رو حکم وجوب قصاص بر آن نیز بار می‌شود، زیرا هر دو، وسیله قتل می‌باشد و اختلاف در وسیله قتل موجب اختلاف حکم نمی‌شود.

' حنفی ' در اعتراض به او می‌گوید: قبول است که اختلاف در وسیله قتل، موجب اختلاف در حکم نمی‌شود، اما عدم اختلاف از این جهت، دلیل بر عدم اختلاف آن دو در جهات دیگر نیست.

منابع

1. اصول الفقه جلد 4 : صفحه 142
2. المعتمد فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 281
3. الابهاج فی شرح المنهاج جلد 3 : صفحه 131
4. تقنین اصول الفقه : صفحه 82
5. الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 355
6. المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه (269-270)
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «موجب علت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

قول به موجب علت

اعم

مبطلات علت

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه موجب علت به زیرصفحه موجب علت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 194، 195
• اصول الفقه جلد 4 : صفحه 142
• الابهاج فی شرح المنهاج جلد 3 : صفحه 131
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 64
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 355
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه (269-270)
• المعتمد فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 281
• تقنین اصول الفقه : صفحه 82، 84
• کتاب التعریفات : صفحه 78