اخبار توقف

توضیح مفهومی

اخبار توقف : احادیث دلالت کننده بر لزوم توقف و احتیاط در امور شبهه ناک

اخبار توقف، اخباری است که مضمون آنها دستور به توقف و درنگ در ارتکاب شبهات می‌باشد و به آنها بر وجوب احتیاط استدلال شده است.

بعضی از این اخبار، به دلالت مطابقی بر وجوب احتیاط دلالت دارد، مانند: ' لا تجامعوا فی النکاح علی الشبهة و قِفوا عند الشبهة؛

از آمیزش در ازدواجی که در آن شبهه وجود دارد پرهیز کنید و در هنگام برخورد با شبهه توقف نمایید ' .

بعضی دیگر از این اخبار، به دلالت التزامی، بر توقف و وجوب احتیاط، دلالت دارد، مانند: ' قال ابوعبدالله (ع) : انه لا یسعکم فیما ینزل بکم مما لا تعلمون الا الکفّ عنه و التثبّت و الرد الی ائمة الهدی؛ هنگامی که به مسئله‌ای برخورد نمودید و حکم آن را نمی‌دانید، در انجام آن آزاد نیستید، بلکه باید از آن اجتناب نمایید و درباره آن تحقیق نموده و حکم آن را از ائمه معصومین (ع) سؤال کنید ' .

در بعضی از این روایات، علت توقف چنین ذکر شده است:

' فان الوقوف عند الشبهات خیر من الاقتحام فی الهلکات؛ به درستی که توقف در هنگام برخورد با شبهه، از افتادن در هلاکت بهتر است '.

البته به این اخبار، از سوی معتقدان به برائت، پاسخ هایی داده شده است ، از جمله این که: در شبهات بدوی، ادله عقلی و نقلی دلالت کننده بر اصالت برائت وجود دارد که با توجه به آنها، ارتکاب مشتبهات از مصادیق القای در هلاکت نیست.

از دیدگاه دیگر، می‌توان گفت: اخبار توقف، اخباری است که در مورد تعارض دو خبر وارد شده و حکم به لزوم توقف و عدم اخذ به هر دوی آنها می‌کند.

اخبار توقف به دو صورت نقل شده است:

1. اخباری که در آنها به طور مطلق، امر به توقف و رجوع به ائمه (ع) شده است، بی آنکه در آن، مکلف، امر به صبر کردن شده باشد ـ صبر کند تا امام (ع) را ببیند و حکم مسئله را از او بپرسد ـ مانند: خبری که در آن امام کاظم (ع) می‌فرماید:

' فکتب (ع) ما علمتم انه قولنا فالزموه و ما لم تعلموه فردوه الینا؛ امام کاظم (ع) در نامه‌ای نوشت: آن چه را که می‌دانید از گفتار ما است، به آن ملتزم شوید و آن چه را نمی‌دانید، به ما بر گردانید ' .

2. اخباری که در آنها علاوه بر امر به توقف در هنگام شبهه، امر به صبر هم شده است؛ به این بیان که گفته شده حکم کردن در آن واقعه را تأخیر بینداز تا امام (ع) را ببینی و حکم را از او سؤال کنی، مانند: مقبوله ' عمر بن حنظلة ':

' اذا کان ذلک فأرجئه حتی تلقی امامک فان الوقوف عند الشبهات خیر من الاقتحام فی الهلکات؛ یعنی صبر کن تا امام خود را ملاقات کنی، به درستی که توقف کردن (صبر نمودن) هنگام برخورد با شبهه ـ از افتادن در هلاکت ـ بهتر است ' .

در کتاب ' بحوث فی علم الاصول ' آمده است:

' و هناک طائفة من الروایات قد یستدل بها علی لزوم التوقف فی موارد تعارض الخبرین و عدم الأخذ بشیء منها و یمکن تصنیفها بحسب ما جاء فی ألسنتها الی صنفین: الاول: ما ورد بلسان الامر بالرد الی الائمة (ع) … الثانی: ما ورد بلسان الامر بالوقوف عند الشبهة و ارجاء الواقعة الی حین لقاء الامام (ع) ' .

منابع

1. علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 263
2. فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 777
3. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 221
4. المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 493
5. ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 484
6. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 345
7. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 361
8. کفایة الاصول : صفحه 502
9. کفایة الاصول : صفحه 392
10. الرسائل جلد -2 : صفحه 49
11. تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 196
12. المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 177
13. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 564
14. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 334
15. ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 181
16. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «اخبار توقف» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اخبار توقف و ارجاء، اخبار وقوف، روایات توقف ( اصول فقه )، نصوص توقف

اعم

اخبار احتیاط، اخبار تعادل

وابسته

اخبار تثلیث، توقف ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اخبار توقف به زیرصفحه اخبار توقف/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 220، 221، 222
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 497
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 52
• الرسائل جلد -2 : صفحه 49
• الرسائل جلد 2 : صفحه 49
• الکافی جلد 1 : صفحه 67
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 410، 411
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 489، 493
• المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 64، 177
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 164، 231، 234
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 484
• ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 181
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 91
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 313، (390-391)، 391
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 156، 157، 161، 162، 459
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 196
• سیری کامل در اصول فقه جلد 11 : صفحه (335-339)
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 263
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 340، 343، 345، 361
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 777
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 372
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 764
• کفایة الاصول : صفحه 392، 502، 503
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 299، 494
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 404
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 460، 463، 465، 466، 468، 469
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 334، 345، 359، 361، 564
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 182
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 182
• وسائل الشیعه جلد 18 : صفحه 13، 86، 116
• وسائل الشیعه : صفحه 13