تکلیف محال ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

تکلیف محال ( اصول فقه ) : تکلیف غیر قابل صدور از مکلِّف

تکلیف محال، در جایی است که خود تکلیف و طلب (تکلیف من حیث هو) محال باشد؛ در مقابل تکلیف به محال، که خود تکلیف و طلب استحاله ندارد بلکه به سبب امتناع وقوع متعلق آن در خارج، محال است.

تکلیف محال هم از حکیم هم از سفیه، هم از جاهل و هم از عالم محال است، اما تکلیف به محال فقط از حکیم آگاه به استحاله، محال است؛ برای مثال، تکلیف به پرواز در آسمان از حکیم آگاه به استحاله، محال و قبیح است، هر چند که صدور آن از سفیه یا جاهل به استحاله بعید نمی‌باشد.

مثال برای تکلیف محال، طلب کردن چیزی است بدون داشتن رحجان مطلوب در نظر طالب، که حتی از مجنون و سفیه محال است، زیرا آن چه را که مجنون به آن امر می‌کند در نظر او رجحان دارد.

برخی اصولیون متأخر هم چون مرحوم ' آخوند خراسانی ' مسئله اجتماع امر و نهی در شی ء واحد را از مصادیق تکلیف محال دانسته‌اند، زیرا خواستن و نخواستن یک چیز در یک زمان، جمع میان دو نقیض است و استحاله ذاتی دارد.

برخی بر آخوند ایراد گرفته و صدور امر و نهی بر شیء واحد را فی نفسه محال ندانسته‌اند، بلکه صدور آن را از شخص حکیم ـ به سبب عدم امکان تحقق متعلق هر دو ـ محال دانسته‌اند که از سنخ تکلیف به محال است نه تکلیف محال.

نیز ر.ک:اجتماع امر و نهی.

منابع

1. انوار الاصول جلد 1 : صفحه 546
2. تحریرالمعالم : صفحه 80
3. الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 330
4. مقالات اصولی : صفحه 92
5. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 164
6. مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 113
7. المدخل الی عذب المنهل : صفحه (265-266)
8. کفایة الاصول : صفحه (187-188)
9. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

تکلیف به محال ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تکلیف محال ( اصول فقه ) به زیرصفحه تکلیف محال ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• جلد 2 : صفحه 198
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 164
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 164
• المدخل الی عذب المنهل : صفحه (265-266)
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 330
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 546
• تحریرالمعالم : صفحه 80
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 380
• کفایة الاصول : صفحه (187-188)
• مقالات اصولی : صفحه 92
• مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 113