آیات ریا

توضیح مفهومی

آیات ریا : آیه 6 ماعون و 110 کهف؛ در مذمت ریا و لزوم اخلاص، و پرهیز از شرک در عبادت

آیه 6 سوره ماعون، در مذمت ریا بوده و این صفت را- در کنار چهار صفت دیگر، یعنی: تحقیر یتیمان، ترک اطعام گرسنگان، غفلت از نماز، و عدم همکاری با مردم حتی در دادن وسائل کوچک زندگی- از آثار انکار روز جزا معرفی کرده است:

«أَ رَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ * فَذلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ * وَ لا یَحُضُّ عَلی‏ طَعامِ الْمِسْکِینِ * فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ * الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ * الَّذِینَ هُمْ یُراؤُنَ * وَ یَمْنَعُونَ الْماعُونَ»؛ «آیا کسی که روز جزا را پیوسته انکار می‏کند مشاهده کردی؟ او همان کسی است که یتیم را با خشونت می‏راند، و دیگران را به اطعام مسکین تشویق نمی‏کند، پس وای بر نمازگزارانی که نماز خود را به دست فراموشی می‏سپارند، آنها که ریا می‏کنند، و دیگران را از ضروریات زندگی منع می‏نمایند».

ارزش هر عمل بستگی به انگیزه و نیّت آن دارد، و اسلام قبل از هر چیز پرونده نیت را مورد بررسی قرار می‏دهد. در حدیث معروفی از پیغمبر اکرم (ص) آمده است که: «إنّما الأعمال بالنیّات، و لکلّ امرء ما نوی: هر عملی بستگی به نیت او دارد، و بهره هر کس مطابق نیتی است که در عمل دارد».

آیه دیگری که با بحث ریا مرتبط است آیه 110 سوره کهف است که بر عمل صالح و اجتناب از شرک در عبادت تاکید می‌کند: «... فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً»؛ «... پس هر کس امید لقای پروردگارش را دارد باید عمل صالح انجام دهد، و کسی را در عبادت پروردگارش شریک نکند» (کهف// 110) .

اخلاص آن است که محرک انسان از هر گونه شائبه غیر الهی پاک باشد، یعنی در تمام برنامه‏ها تنها به پروردگار و رضای او اندیشیدن. در شان نزول آیه فوق از پیامبر (ص) چنین نقل شده است که شخصی خدمتش آمد عرض کرد: یا رسول اللَّه! من در راه خدا انفاق می‏کنم و صله رحم بجا می‏آورم، و این اعمال را فقط به خاطر اللَّه انجام می‏دهم، اما هنگامی که مردم از این اعمال من سخن می‏گویند و ستایش می‏کنند مسرور و خوشحال می‏شوم، این اعمال من چگونه است؟ پیامبر (ص) سکوت فرمود و سخنی نگفت، تا اینکه آیه فوق نازل شد و به این سؤال پاسخ داد. بدون شک منظور از این روایت آن حالت سرور غیر اختیاری نیست، بلکه حالتی است که انگیزه عمل انسان گردد و یا حکایت از عدم خلوص نیت کند.

منابع

1. تفسیر نمونه جلد 12 : صفحه 577
2. تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 364
3. التبیان فی تفسیر القرآن جلد 7 : صفحه 100
4. التبیان فی تفسیر القرآن جلد 10 : صفحه 415
5. الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 4 : صفحه 255
6. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 368
7. تفسیر نور الثقلین جلد 3 : صفحه 314
8. تفسیر نور الثقلین جلد 5 : صفحه 677
9. تفسیر القمی جلد 2 : صفحه 47
10. البرهان‏ فی‏تفسیر القرآن جلد 3 : صفحه 689

اصطلاح‌نامه

اعم

آیات

وابسته

ریا ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیات ریا به زیرصفحه آیات ریا/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• البرهان فیتفسیر القرآن جلد 3 : صفحه 689
• التبیان فی تفسیر القرآن جلد 10 : صفحه 415
• التبیان فی تفسیر القرآن جلد 7 : صفحه 100
• الجامع لاحکام القرآن جلد 1 : صفحه 17
• الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 4 : صفحه 255
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 368
• تفسیر القمی جلد 2 : صفحه 47
• تفسیر نمونه جلد 12 : صفحه 577
• تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 364
• تفسیر نور الثقلین جلد 3 : صفحه 314
• تفسیر نور الثقلین جلد 5 : صفحه 677