کنیه و القاب قرآنی غیر انبیاء

توضیح مفهومی

کنیه و القاب قرآنی غیر انبیاء : کنیه و لقب‌های به کار رفته برای بعضی از افرادِ صالح و ناصالح در قرآن

در قرآن از کنیه‌ها تنها کنیه «ابولهب» آمده است و از القاب به دو دسته لقب برمی‌خوریم:

1. القاب مردان صالح و موحد:

أ. ذوالقرنین: قصه ذوالقرنین در آیات 82 تا 96 سوره کهف بیان شده است. در باره ذوالقرنین بین مفسران اختلاف است؛ برخی او را کورش کبیر پادشاه ایران دانسته‌اند. این کلمه سه بار در قرآن آمده است.

ب. مؤمن آل‌فرعون: در قرآن از شخصی مؤمن در عصر موسی (ع) و فرعون با عناوین «رجلٌ مؤمنٌ من آل‌فرعون» و «الذی آمن» سه بار یاد شده است؛ از جمله در آیه 28 سوره غافر. برخی از مفسران، نام وی را حزبیل گفته‌اند.

2. القاب مردان ناصالح:

أ. فرعون: واژه «فرعون» 68 بار در قرآن مجید آمده است که در همه موارد تنها به فرعون زمان حضرت موسی (ع) اشاره دارد. «فرعون» عَلَم جنس و لقب پادشاهان قدیم مصر است. پیش از فتح مصر به دست پادشاه ایران، 26 سلسله پادشاهی بر مصر حکومت کردند که به آنان «فراعنه مصر» می‌گویند.

ب. تُبَّع: به نوشته ارباب قصص، «تُبَّع» یکی از پادشاهان جهانگشای یمن بود که تا هند لشکرکشی کرد. از تُبَّع دو بار در قرآن نام برده شده است: یکی در آیه 37 سوره دخان و دیگری در آیه 14 سوره ق. برخی می‌گویند: «تُبَّع» لقب پادشاهان یمن است؛ همان طور که «فرعون» لقب خدایان مصر بوده است.

در قرآن کریم نام برخی از پیشینیان ذکر شده است و ما تنها نام صالحان و مؤمنان را ذکر می‌کنیم:

1. عمران: این اسم سه بار در قرآن آمده است. در دو مورد منظور از آن، پدر حضرت مریم است، و در یک مورد دیگر نیز ممکن است منظور پدر حضرت مریم (س) یا پدر حضرت موسی (ع) باشد؛ چون نام پدر حضرت موسی (ع) نیز عمران بوده است.

2. هارون: برادر حضرت مریم (س) است که نامش در آیه 28 سوره مریم آمده است: «یَا أُخْتَ هَارُونَ مَا کَانَ أَبُوکِ امْرَأَ سَوْءٍ»؛ «ای خواهر هارون‌! پدرت مرد بدی نبود».

3. عُزَیز: او مردی صالح و از بزرگان بنی‌اسرائیل بود که یهود او را فرزند خدا می‌خواندند. این نام فقط یک بار در آیه 30 سوره توبه آمده است.

4. لقمان: مردی صالح، متفکر و حکیم بود. برخی او را پیامبر دانسته‌اند. قرآن او را مردی خداشناس و پدری دلسوز و فرزانه معرفی می‌کند. نام وی دو بار در قرآن و در آیات 12 و 13 سوره لقمان (سوره‌ای به نام وی) آمده است.

جلال‌الدین سیوطی برخی از اسامی دیگر همچون یعقوب، تُبَّع و تقی را نیز برشمرده است.

نیز ر.ک:اسامی قرآنی کفار.

منابع

1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه (90-92)
2. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه (2206-2207)
3. اعلام القرآن : صفحه (461-467)
4. اعلام القرآن : صفحه (238-240)

اصطلاح‌نامه

اعم

اَعلام تاریخی قرآن

وابسته

کنیه و القاب قرآنی انبیاء

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه کنیه و القاب قرآنی غیر انبیاء به زیرصفحه کنیه و القاب قرآنی غیر انبیاء/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اعلام القرآن : صفحه (238-240)، (461-467)
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه (80-81)، (90-92)
• دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه (2206-2207)